Bir bilgisayar faresi, yüzeye göre iki boyutlu hareketi algılayan elle kontrol edilen bir işaretleme aygıtıdır. Elle yönlendirilen hareket sayesinde, grafik kullanıcı arayüzünün düzgün bir şekilde kontrol edilmesi sağlanmaktadır. En yaygın özelliklere sahip bir bilgisayar faresinde: İki düğme (sol ve sağ) ve kaydırma tekerleği veya ışık yayan led işaretçi, ayrıca oyun ve benzeri uygulamalarda kullanılan üçüncü bir düğme bulunmaktadır.
Mouse ile ilgili işaretleme aygıtı olan trackball, 1944 yılında 2. Dünya Savaşı dönemi Yangın Kontrolü Radar Sistemi (CDS) kapsamında Ralph Benjamin tarafından icat edildi. Cihaz 1947’de patentlendi, ancak sadece iki kauçuk kaplı tekerlek üzerinde haddelenmiş bir metal bilyenin kullanıldığı bir prototip inşa edildi ve cihaz askeri bir sır olarak saklandı.
Bir diğer erken trackball, İngiliz elektrik mühendisi Kenyon Taylor tarafından Tom Cranston ve Fred Longstaff’ın işbirliğiyle 1952’de yapıldı. Gizli bir askeri proje olduğu için patentli değildi.
Mouse kim icat etti
Neredeyse her gün bilgisayar kullanırken elimizin altında olan mouse Douglas Engelbart tarafından Stanford araştırma enstitüsünde 1964 yılında icat edilmiştir. 1945’te Amerikan ordusunda radar teknisyenliği yapan, bir dönem NASA için çalışan ve Berkeley Üniversitesi’ne profesör asistanı olarak giren Engelbart, 1968 yılında da NLS yi diğer bir adıyla ‘OnLine Sistemi’ni kurarak bütün multimedya sistemlerine öncülük etti.
Bu çalışmaları ona 1997 yılında 500 bin dolarlık bir ödül ile bilgisayarın Nobel Ödülü sayılan Turing Ödülü’nü kazanmasını sağladı. Bu arada Turing Ödülleri ilk olarak 1966 yılında verilmeye başlandı. İlk ödülü 1966 yılında gelişmiş programlama ve programlama dillerinde kullanılan “compiler” (derleyici) yapımı ile Alan Perlis almıştır.
Farenin mucidine dönelim, ilk fare prototipini 1964’te hazırlamış, İki tekerlekli bu tahta fare, 1970’te “görüntüleme sistemleri için X-Y yer gösterici sistem” adıyla patent almıştır. Farenin kullanılabilmesi için bir grafik arabirim de yazmış, ancak o zamanlar yazılımlar için patent verilmiyormuş. Bu yüzden bu büyük buluştan para kazanamamış.
Engelbart’ın oN-Line Sistemi (NLS) için geliştirilen farklı vücut hareketlerinden istifade eden, birtakım deneysel işaretleme aygıtları da icat etti. Örneğin çeneye veya burna bağlı kafaya monte edilen cihazlar üretti. Ama sonuçta fare hızı ve kolaylığı sayesinde en bilinen icadı olarak tarihe geçti.
Şuan itibariyle 81 yaşında olan Douglas Engelbart 1988 yılında kızı Christina Engelbart ile kurduğu Bootstrap Institute isimli kendi şirketinin başındadır.