Paralimpik Olimpiyatları ilk kim düzenledi, ilk nerede ve ne zaman yapıldı?
Paralimpik Oyunlar, engelli sporcuların mücadele ettiği büyük bir uluslararası spor müsabakalarıdır. 1988 Güney Kore Seul Yaz Olimpiyat Oyunları’ndan bu yana, Olimpiyat Oyunları’nın hemen ardından Kış veya Yaz Paralimpik Olimpiyatları olarak gerçekleştirilmektedir. Tüm Paralimpik Olimpiyatları Uluslararası Paralimpik Komitesi (IPC) tarafından yönetilmektedir.
Paralimpik Olimpiyat Sporcularının amacı, engelli olmayan Olimpik sporcularla eşit olduklarını, başarabileceklerini ve eşit muamele görmek istediklerini kanıtlamaya çalışıyorlar. Ancak Olimpik ve Paralimpik sporculara verilen destek açısından oldukça büyük fon farkı bulunmaktadır.
Paralimpik sporcuların sahip olduğu çeşitli engeller göz önüne alındığında, sporcuların yarıştığı birkaç kategori vardır. Oyunlara katılmak için belirlenen engeller on farklı kategoriye ayrılmıştır. Bu kategoriler kas gücü, bozulmuş pasif hareket aralığı, ekstremite eksikliği, bacak uzunluğu farkı, boy kısalığı, hipertoni, ataksi, atetoz, görme bozukluğu ve zihinsel bozukluklardır. Bu kategoriler, spordan spora farklılık gösteren sınıflandırmalara da ayrılmaktadır.
Paralimpik Olimpiyatları Tarihçesi
Paralimpik Olimpiyatları, 1948’de küçük bir İngiliz Dünya Savaşı gazileri topluluğu tarafından başlatıldı ve 21. yüzyılın başlarında dünyanın en büyük uluslararası spor etkinliklerinden biri haline geldi. 1960 yılında 23 ülkeden 400 sporcu katıldı. Londra 2012 Oyunları’a ise 100’den fazla ülkeden binlerce yarışmacı rekabet etti.
Paralimpik oyunların ortaya çıkmasından önce engelli sporcular, Olimpiyat Oyunlarında olarak yarışmışlardır. Olimpiyatlarda yarışan ilk engelli atlet, 1904’te bir yapay bacağı olan Alman Amerikalı jimnastikçi George Eyser idi. Macar Karoly Takacs, 1948 ve 1952 Yaz Olimpiyatları’nda okçuluk dalında yarıştı. Sağ kolu ampute idi, ok ve yayı sol eli ile kullanılyordu. Paralimpik Oyunlardan önce Olimpiyatlarda yer alan bir diğer engelli sporcu, çocuk felci nedeniyle bir bacağı kısa kalan Lise öğrencisi olan Lis Hartel oldu. 1943’te yapılan Olimpiyatlarda binicilik dalında gümüş madalya kazandı.
Dr. Ludwig Guttmann
Sadece engelli sporcuların yarıştığı ilk organizasyon, 1948 Yaz Olimpiyatları zamanında İngiltere, Londra’da yapıldı.
1939’da Yahudi-Alman doğumlu Dr. Ludwig Guttmann, Akademisyenleri Nazi Almanyası’ndan kaçırmaya yardım eden kuruluş CARA tarafından İngiltere’ye mülteci olarak getirildi. 1948 Stoke Mandeville Hastanesi’nde tedavi ettiği omurilik yaralanması olan hastaları arasında bir yarışma düzenledi.
1948’de yapılan ilk Paralimpik oyunları Uluslararası Tekerlekli Sandalye Oyunları olarak adlandırıldı. 1948 Yaz Olimpiyatları açılış gününde gerçekleştirildi. Ludwig Guttmann’ın amacı, engelli insanlar için Olimpiyat Oyunlarına eşdeğer bir elit spor yarışması oluşturmaktı.
Oyunlar yeniden 1952’de aynı yerde gerçekleştirildi. İngilizlerin yanı sıra Hollandalı ve İsrailli gazilerde yarışmaya katıldı. 1952’deki yarışma ile Paralimpik Olimpiyat Oyunları uluslararası haline geldi. İlk zamanlar Stoke Mandeville Oyunları olarak da bilinen bu yarışmalar, Paralimpik Olimpiyatların öncüleri olmuştur.
Kilometre Taşları
Sadece savaş gazilerine değil herkese açık ilk resmi Paralimpik Oyunlar, 1960 yılında Roma’da yapıldı ve 23 ülkeden 400 sporcu yarıştı. 1960’dan beri, Paralimpik Oyunlar, Normal Olimpiyat Oyunları ile aynı yılda gerçekleştirildi. Başlangıçta sadece tekerlekli sandalye kullanan sporcular yarışıyordu.
1976 Yaz Oyunlarında, farklı engelli sporcular ilk kez bir Yaz Paralimpik Olimpiyatları’nda yer aldı. Daha fazla engellilik sınıflandırmasının artırılmasıyla 1976 Paralimpik Yaz Oyunları 40 ülkeden 1.600 sporcuya ulaştı.
Güney Kore Seul’deki 1988 Yaz Paralimpik Oyunları, Paralimpik hareket için bir başka kilometre taşı oldu. Seul’de, Paralimpik Yaz Oyunları aynı şehirde ve Olimpiyat Yaz Oyunları’ndan hemen sonra aynı tesisler kullanılarak gerçekleştirildi. Bu, 1992, 1996 ve 2000 yıllarında da aynı şekilde devam etti.
2001’de Uluslararası Paralimpik Komitesi (IPC) ve Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) arasında resmi bir anlaşma yapıldı. 1992 Kış Paralimpiyatları, Kış Olimpiyatları ile aynı tesisleri kullanan ilk Kış Oyunlarıydı.