Dokumacılık kumaş dokuma işi veya dokuma ticâretidir. Yapılan arkeolojik kazılarda, Mısır ve Peru’da bulunan resimlerden, eski dokumacılık ve kullanılan çeşitli âletler hakkında değişik bilgiler bulundu. Dünyânın çeşitli yerlerinde türlü şekilde kullanılan dokumacılığın gelişmesi, kullanılma şekil ve biçimleri farklı olmuştur. Zâten çok eski devirlere âit elde fazla bilgi yoktur. Yalnız daha ziyâde kadınların uğraştığı bir sanat olarak kabul edilmektedir.
Avrupa’da bu sanatın gelişmesi ortaçağdan sonra olmuştur. İlk önce Bizans’ın sonra da
Müslümanların bu gelişmede önemli tesirleri görüldü. Ortaçağ boyunca Avrupa’da ilkelliğini muhâfaza
eden dokumacılık 13. asırda gelişmeye başladı. Şaftlı dokuma tezgahının yapılması hem daha seri
hem de desenli kumaşların yapılmasına imkân sağladı.
Tezgahlar üzerindeki çalışmalar rönesanstan sonra hızlandı. Amerika’da koloniler devrinde dokumacılık ev sanatı olarak gelişmişti. On sekizinci asırda dokuma makinalarının yapılması el sanatından bugünkü dokuma endüstrisine geçişi sağladı. Makinalaşmada görülen yenilikler dokuma sanâyiinde de oldu ve günümüzün dev tekstil fabrikaları kuruldu. Bugün toplumun her çeşit ihtiyaçlarını karşılayabilecek kalite ve desene sâhip kumaşlar, seri olarak dokuma makinalarında üretilmektedir. Bütün bu teknik imkanlara rağmen el tezgâhlarında dokunan halı, ipek, kadife ve masa örtülerinin kalitesi daha üstün olmaktadır.
Dokuma tezgahları:
İlk önceleri iptidâî şekilde olan tezgâhlar zamanla geliştirildi. İlk önceleri dokumanın mekik aralığından geçirilmesi için iki kişinin çalışması îcâb ediyordu. John Kay, dokumacının bir ipi çekip bir sürücüyü çalıştırma tekniğini geliştirdi. Böylece mekiğin öteki yana geçmesi kolaylıkla sağlanıyordu. Fakat değişik insanlar değişik şekilde çalıştıkları için mekikle tezgâhın diğer parçaları arasındaki uyumlu çalışma tam sağlanamadı. On dokuzuncu asırda bu çalışma gerçekleştirildi.
Günümüzde dakikada 200 atkı hızı aşkın tezgâhlar yapılmıştır. Dokuma sanâyiinde bugün üç çeşit tezgâh kullanılmaktadır. Bunlar; el tezgahları, otomatik ve mekiksiz tezgâhlardır.