Matkap çeşitli malzemelerde delik açmak ve açılmış delikleri genişletmek için kullanılan âlet. Matkapla delmede kullanılan, iki temel delme metodu vardır. Birinci metod daha çok mâdencilikte ve sondaj için kullanılan darbeli delme metodudur. Bu metodda kazıcı takım, aldığı darbelerle delinen ortama çakılarak ilerler. Bu ilerleme, vurulan darbelerle zeminden parça koparılarak, kesikli bir şekilde gerçekleşir. Daha yaygın olan ikinci delme metodu, dönel delme metodudur. Bu medodda dönen kesici takımlar, malzemeyi kesme ve öğütme yoluyla deler.
İlk Matkap M.Ö. 35.000 civarı Homo sapiens, ilkel olarak, bir delik delmek için kullanılan sivri kaya idi. Bu el matkabı, bir sopaya tutturulmuş bir çakmaktaşıydı. Mayalar gibi dünyadaki birçok eski uygarlık tarafından kullanılmıştır. Kemik, fildişi, kabuklar ve boynuzlar gibi sert maddeler Paleolitik çağdan beri delik delmek için kullanıldı.
Matkap’ı kim icat etti
Basit matkap M.Ö. 3000 yıllarında antik Mısır’da geliştirilmiştir Yatay ahşap parçası ve volan ile hizalanan dikey bir milden oluşan bir matkap Romalılar zamanında kullanıldı.
Elektrikli motoru, elektrikli matkapın icatına yol açtı. 1889’da Arthur James Arnot ve William Blanch BrainAvustralya’da ilk elektrikli matkabı icat ettiler.
1895 yılında, ilk taşınabilir el matkabı Almanya Stuttgart’taki Wilhem & Carl Fein kardeşler tarafından yapıldı. 1917’de, ilk trigger-switch, tabanca şeklinde tutulan taşınabilir el matkabı Black & Decker tarafından patentlendi.
Matkap; temel olarak delik delme, ek olarak havşa açma işlemleri için kullanılan, iki kesme kenarına sahip bir kesici takım türüdür. Delik delme operasyonu esnasında oluşan talaş, helisel kanallar vasıtasıyla dışarı atılır.
Havşa matkapları, delme operasyonu sonrasında oluşan çapakların alınması, deliğin keskin kenarlarının yumuşatılması (pah kırarak) ve cıvata gibi bağlantı elemanlarının başlarının gömüleceği yuvaların (silindirik veya konik havşaların) açılması amacıyla kullanılır. Yine de havşa açma işlemi için kullanılan kesici takımlar genellikle ikiden çok kesme kenarına sahip takımlardır ve bunları matkap yerine silindirik havşa takımı veya konik havşa takımı olarak nitelendirmek, bunları freze çakıları olarak düşünmek daha uygundur.
Matkap, halk arasında genellikle “matkap ucu” olarak anılmakta, “matkap” denildiği zaman genellikle gerçek adı “breyz” olan makine ifade edilmektedir. Teknik olarak “matkap ucu”, matkabın, aralarında genellikle 118 derecelik açı olan iki kesme kenarının bulunduğu uç kısmını (“sivri” kısmını) ifade etmektedir.
Matkap takımları kullanılarak delme/havşa açma operasyonlarının yapıldığı tezgaha “matkap tezgahı” denir. Breyz ise günümüzde hemen hepsi elektrik motorlu, tabanca şeklinde, ucunda bir mandren bulunan el aleti/makinesidir. Matkap, mandrene sıkıştırılarak kullanılır. “Ev tipi” denilebilecek breyzlerin mandrenlerine genellikle en fazla 13 mm çapındaki matkaplar bağlanabilmektedir.