Şüphesiz basketbol dünyanın en popüler sporlarından bir tanesi. Fiba basketbolun popüleritesin artmasında çok önemli rol oynamıştır. Gelelim basketbolu kim buldu konusuna… Basketbol 1891 yılında James Naismith tarafından bulunmuştur.
Basketbolun İcadı
Massachusetts Springfield de YMCA Spor Okulunda öğretmenlik yapan James Naismith‘in bu oyunu icat ederken ilk amacı, soğuk kış günlerinde öğrencilerinin dışarı çıkamaması nedeniyle onlara, kapalı alanda vakit geçirebilecekleri bir oyun vermekti.
İlk zamanlar basketbol potası 3 metre yüksekliğindeydi. Pota çemberi yerine şeftali sepeti kullanılmaktaydı. Oyuncular sayı yaptıklarında top şeftali sepetinin içerisinde kalmaktaydı. Bir kişi her seferinde topu sepetin içerisinden çıkartmak zorunda kalıyordu. Bu zorluk ve zaman kaybı nedeniyle sepetin altı kesilerek topun aşağıya kendisin düşmesi sağlandı.
Şeftali sepeti en son 1906 yılında kullanıldı. Daha sonraki yıllarda günümüz pota ve çemberi kullanılmaya başlandı.
İlk Basketbol Maçı
1894 senesinde resmi kurallarla belirlenmiş ilk basketbol maçı ve uluslararası ilk milli basketbol maç da 1897’de oynanmıştır. 1904’te Saint-Lovis Olimpiyatlarında gösteri niteliğinde oynanan basketbol, 1936 Berlin Olimpiyatlarında resmen yarışma programına alınmıştır.
Basketbolu bulan adam, James Naismith
James Naismith, 6 Kasım 1861’de Ontario, Kanada doğdu, 28 Kasım 1939’da Kansas, ABD’de öldü. Genç bir adam olarak, Naismith teoloji eğitimi aldı ve çeşitli spor dalarında başarılı oldu. 1891 sonbaharında Springfield’da Beden Eğitimi Bölümü başkanı Luther Halsey Gulick, Jr. tarafından spor eğitmeni olarak atandı. Gulick, Naismith ve diğer eğitmenlerin, kış aylarında okulda yapılan sıkıcı veya tehlikeli egzersizlerin yerini alabilecek ve kapalı alanda oynanabilecek oyunlar tasarlamalarını istedi. Naismith yeni oyunu için futbol, Amerikan futbolu, çim hokeyi ve diğer açık hava sporlarının bazi özelliklerini seçti ve teoride oyuncular arasındaki vücut temasını tamamen ortadan kaldırmayı amaçlayarak basketbolu tasarladı. O zamanlar beden eğitimi sınıfları 18 kişiden oluşuyordu, ilk basketbol maçları her iki tarafın 9’ar kişiden oluştuğu bir şekilde oynadı (Daha sonraları bu sayı 5’e düştü).
İlk oyunlarda yüksek biryere asılmış şeftali sepetleri topun atılacağı hedef olarak kullanıldı, bu yüzden sepete giren topu geri almak için bir merdiven gerekli oluyordu. Naismith’in topla yürümeyi veya koşmayı yasaklayan ve fiziksel teması kısıtlayan orijinal kuralları, zamanla dünya çapında yayılan oyunun temeli oldu.
1898’de Naismith, Colorado Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden sonra Denver, Colorado’daki Gross Medical College’dan M.D. O sene 1937’ye kadar Kansas Üniversitesi’nde beden eğitimi bölümünün başkanlığını yapmıştır. Burada 1908 yılına kadar basketbolda da koçluk yapmıştır. Basketbola ek olarak, futbolcuların koruyucu kaskını icat etmekle de tanınır. Naismith Memorial Basketbol Salonu Şöhret, Springfield, Massachusetts, 1959 yılında kurulmuştur.
1898’de Naismith, Colorado Üniversitesi Tıp Fakültesi’ne doktor olarak kabul edildi. 1937’ye kadar Kansas Üniversitesi’nde beden eğitimi bölümü başkanlığı ve 1908 yılına kadar basketbol koçluğu da yapmıştır. Basketbola ek olarak, amerikan futbolcularının taktıkları koruyucu kaskı da icat etti.
Basketbol Nasıl Oynanır Kuralları
Basketbol 28 m uzunluğunda ve 15 m genişliğinde parke, beton veya sert toprak gibi sert zemine sahip bir sahada oynanır. Sahanın sınırlarını belirten çizgilere sırasıyla yan ve dip çizgiler denir. Kale, basketbol adı verilen bir tahta ve bu tahtaya dik olarak tutturulmuş çemberdir. Tahta dip çizgiden 120 cm içeride, 180 cm x 120 cm x 3 cm ebatlarındadır. Alt kenarı yerden 275 cm yüksekliktedir. Çember 45 santimetredir. Çembere topun üstten geçmesine engel teşkil etmeyecek şekilde dibi delik olan bir file takılır. Basketlerin önünde de serbest atış sahası bulunur. Takımlar topu karşı takımın basketine (kalesine) atmaya ve kendi basketine atılmasını engellemeye çalışırlar.
Maç süresince istenildiği kadar oyuncu değiştirme hakkına sahip olan takımlar; sahaya beşer kişi ile çıkarlar. Basketbol maçlarında topun oyun dışında olduğu zaman, serbest atışlarda, molalarda, kronometre durdurulur. Çünkü bu gibi durumlar süreye dahil edilmezler. Topun basketten geçmesi atan takıma üç sayı çizgisi adı verilen dairenin dışından yapılmışsa üç, içinden yapılmışsa 2 puan, serbest atışlarda ise 1 puan kazandırır. En çok sayı yapan takım maçı kazanır. Beraberlik halinde maç 5 dakika uzatılır. Beraberlik yine bozulmazsa maç herhangi bir takımın en az bir sayı öne geçmesine kadar devam eder.