Duşu kim buldu

Günümüzde şehirli bir Amerikan vatandaşı her sabah evden çıkmadan duş alır. Banyo yapmak bir tür rahatlama ve keyif biçimi sayılırken duş almak gündelik hayata başlamadan önce yüz yıkamak gibi yapılması gereken bir zorunluluktur. Duşun tarihi tepeden dökülen su manasında çok eskidir. Şelalelerin altına girmek veya baştan aşağıya bir kapla su dökmek de aynı işi görmektedir.

Eski yunanlılarda duş M.Ö. 4. yüzyıldan itibaren daha çok kamusal alandaki toplu duş biçiminde yaygın olarak görülmektedir.  Zengin Yunanlar için, kölenin küvetin içinde başından aşağı dökeceği bir kova su daha sağlıklı, hele Ispartalılar için soğuğu makbuldü. Platon da sıcak su ve buhar odalarının zayıf ve yaşlılara uygun olduğunu yazmaktadır. Atletler soğuk suyla yıkanır, kir ve terlerini demir veya tunç, altın veya kazıyıcı ile kazıyarak temizler, keçi yağı ve külden yapılan sabundan çok pudra, yağ ve bu kazıyıcılar kullanılırdı. Yine de, hayvan başlı duşların altında yıkanan atletleri gösteren vazo resimleri günümüze ulaşmıştır.

Evlerde banyoların olağanlaşmasıyla duş modelleri de geliştirilmeye başlandı. 1810’larda İngiltere’de üretilen “kraliyet duşu”nu Ingiliz kibarları bile tuhaf karşılamıştı. Bu duş pompalıydı ve aynı suyu tekrar tekrar kullanıyordu Bu duş temizlenmekten çok süslenme amaçlıydı çünkü duşa giren kişi koni biçiminde, bugünkü bonelerin atası olan parfümlü bir başlık giyiyor, böylece bütün vücut giyinmeden önce güzel kokularla sıvanmış oluyordu.

Duş 1800’lerde Amerika’da evlere girmeye başladı ve küvetler de ona göre biçim değiştirdi. 1830’larda ABD’de Virginia iskemle duşu yaygınlaştı. Bu duş ahşaptandı ve piyano ıskemlesine benzer iskemlesi vardı. Duş küvete yerleştirilir, elle çalışan pompa suyu yukarı gönderir, ayakla çalışan bir pedalin hareket ettirdiği bir fırça sırtı keselerdi. Hem temizler hem de masaj yapardı.

1850’lerde sıcak ve soğuk su boruları kurşundan olan duş yapıldı. Vana ile suyun sıcaklığı ayarlanıyordu. 1880-90’larda duşlar bugünküne benzedi. 1889 da J. L Mott Demir İşleri her sınıftan insan için birçok duş modeli geliştirdi. Patenti kendisine ait, vücudun her tarafına sıcak su gönderen bir model de vardı Her tarafı borularla dolu küvet kullanıcının görünmemesini de sağlıyordu. Kataloğa göre bu duş küvetlere veya Türk ve Rus banyolarına da uygulanabilirdi. Türk ve Rus banyoları Amerikalıların duşla tanıştıkları ilk yerlerdi. Ortak sıcak su havuzları ve buhar odaları ile soğukluklar bulunan bu hamamlarda duşlar banyodan önce ve sonra kullanılıyordu. Ama bu duşların ömrü uzun olmamıştı.

Şehir altyapılarının ve orta sınıfların gelişimiyle standartlaşan duş, aynı standartları benimseyen ülkelere taşındı. Fransızcada 1588 yılına tarihlenen ve İtalyanca “douge” den geldiği bildirilen “douche” kelimesi, İtalyan’ca “doccia”, Almanca “Dusche”, Yunanca “Dus” biçimiyle kullanılmaktadır.

Paylaşın Bilgi Çoğalsın