Baryum atom numarası 56, sembolü Ba olan kimyasal bir elementtir. Baryum bir toprak alkali metalidir. Baryum element halinde beyaz-gri metalik rengindedir fakat yüksek reaktivitelikten dolayı element halinde bulunmaz. Baryum’un hemen hemen bütün bileşikleri ise zehirlidir. Baryum ilk defa 1774 yılında İsveçli kimyacı Carl Wilhelm Sheele tarafından tanımlanmıştır.
Baryum’u kim keşfetti
Carl Wilhelm Scheele (9 Aralık 1742-21 Mayıs 1786), İsveç asıllı Alman eczacı ve kimyagerdir. 9 Aralık 1742’de Batı Pomeranya’nın Stralsund şehrinde doğmuştur.
Isaac Asimov, ona keşifleri yüzünden “Şanlı Scheele” demiştir. Oksijen, molibden, tungsten, baryum, hidrojen ve kloru gibi elementlerin kaşifidir. Hatta gliserol, tartarik, oksalik, ürik, laktik asit, hidroflorik, siyaneziyan ve arsenik asitleri ve hidrojen siyanit gibi çeşitli kimyasalları bulmuştur.
Oksijeni keşfettiği halde yayımlama hatası yüzünden Joseph Priestley bu keşfi kendine mal etmiştir. Lavoisier ise oksijenin ateşin kaynağı olduğunu yanıcı bir element olduğunu bu yüzden keşfin kendisine ithaf edilmesini istemişti. Ayrıca bulduğu klor elementini tam olarak anlayamaması yüzünden bu keşfini de Humphry Davy üstlenmiştir. Ölümü ile ilgili iddia bulduğu siyanürün tadına bakmasıdır.
Baryum ilk defa 1774 yılında İsveçli kimyacı Carl Wilhelm Sheele tarafından tanımlanmıştır.
Humphry Davy ve Baryum
1807’de sırayla; erimiş külden elektrik akımı geçirdi ve bu yolla önce potasyum adını verdiği elementi, sonra da sodadan sodyum elementini ayırmayı başardı ertesi yıl da baryum, stronsiyum ve kalsiyumu elektroliz yoluyla ayrıştırmıştır.
Baryum element halinde beyaz-gri metalik rengindedir fakat yüksek reaktivitelikten dolayı element halinde bulunmaz. Baryum’un hemen hemen bütün bileşikleri ise zehirlidir. Metalik Ba yakıldığında elma yeşili bir renk verir. Metalik halde saklanması çok zordur. Aktif bir element olduğu için su, hava ve asitlerle kolayca reaksiyon verir. Toprak alkali grup içerisinde doğada en yaygın bulunan element Kalsiyum(Ca)dur. Bu sınıftaki metallerin özellikleri birbirine benzemesine karşın bilhassa Kalsiyum, Stronsiyum, Baryum diğerlerinden ayrılır. Bu üç element adi derecede suyu ayrıştırarak Hidrojen açığa çıkarır ve Hidroksit(OH) oluştururlar. Bu Hidroksitler de ısıtıldığında su kaybederek Oksit haline dönmektedirler. Karbonatları ısı karşısında kolay ayrışmasına karşın Baryum Karbonat (BaCO3) en zor ayrışanıdır. Sülfatları suda hemen hemen hiç erimez.
En sık bulunan ve en çok kullanılan Baryum kaynağı Barit madenidir. Doğada sedimanter (tortul, çökelme ile) meydana gelmiş olarak bulunur. Denizlerin ya da suların taşımasıyla tabakalar meydana gelmiştir. Genellikle sıcak su çıkan bölgelerede görülür. Kurşun, Gümüş, Çinko üretiminde kullanılır. Kullanım alanlarından birisi de fren balatalarının altlık malzemesidir.
BaSO4: Zehirlidir. Radyoopak (Gama ve X ışını) özelliğe haiz olduğundan tıpta kanser teşhislerinde, kâğıt kaplamalarda, boya sanayiinde, plastik, tekstil, mürekkep, kauçuk, batarya ve pil yapımında kullanılır.
BaCO3: Zehirlidir. Özel camların yapımında, Klor ve NaOH üretiminde kullanılır.
BaO: Solventlerden suyun uzaklaştırılmasında ve petrol sanayinde kullanılır.
BaNO3: Havai fişeklerde, sıçan zehirlerinde, seramik sırlarda kullanılmaktadır.