Teke Zortlatmasını kim buldu

Teke oyunları, genel olarak Teke Türkmenlerinin oynadığı halk oyunlarıdır. Teke zortlatması teke oyunlarının en tanınmışlarındandır. Teke zortlatması, değişmeli oyun olarak da bilinir, Burdur, Isparta, Antalya çevresinde yaygın halk ezgisi ve bu ezgi eşliğinde oynanan halk oyunudur.

Teke Bölgesinde göçebe yaşayan Yörüklerin yaşamındaki erkek keçinin (teke) hareketlerini yansıtan ve bağlamada özel tezene tavrı olan oyundur. Teke zortlatması (tekenin kızışma döneminde dişisine çıkardığı sesten dolayı zortlatma ya da zortlama denir. Tekenin kızdığı zamanki davranışlarını canlandıran, zeybek türü oyunlardandır.

En tanınmış teke oyunlarından olan teke zortlatması, teke denen erkek keçinin kızdığı zamanki davranışlarını canlandıran, zeybek türü oyunlardandır. Çoğu kez oyundan önce kavalla guval havası denen bir tür uzun hava çalınır. Oyun, yelleme ve hoplatma olmak üzere iki bölümdür. Yelleme çeşitli el ve kol figürleriyle, çökmelerle yapılır. Bunu izleyen hoplatmada aynı oyun daha hızlı olarak oynanır. Hızlanan tempoya bağlı olarak oyuncular sık sık yer değiştirirler. Teke zortlatmasına değişmeli oyun da denmesinin nedeni budur. Sipsi ya da cura eşliğinde oynanan keçi zortlatmaları genel olarak sözlüdür. Kadın erkek bir arada oynandığı gibi, yalnızca kadınlar ya da erkekler tarafından oynananları da vardır.

Afyon yöresinde kaşıklı zeybek biçiminde oynanan oyunlara da figürlerdeki benzerliğe dayalı olarak teke zortlatması denir. Zortlatmanın değişik yörelerde zatlatma, zotlatma ya da zorlatma biçiminde değişik söylenişleri de vardır.

Teke Oyunları

Teke oyunları hareketli melodiler eşliğinde oynanır. Müziği çoğu kez oyundan daha kıvraktır.  Daha hızlı oynanan biçimine dattiri denir. Dattiriler çalgının eşlik edemeyeceği kadar hızlı oynanan oyunlardır. Çalgı eşliğinde oynanan gakkilinin melodisi dattirininkinin aynı, ritmi daha ağırdır. Kesinti ise sözsüz müzikle oynanır. Keklik gibi sekerek yürüme, kanat çırpar gibi el çırpma, eğilerek dönme ve yer değiştirme gibi figürlerle oynanan teke oyunlarına kaydalama denir. Okşama ise çökme ve dizlerin üstüne düşme türünden figürlerle ve kadınlar tarafından oynanır. Gene bir kadın oyunu olan damıdanda tef ya da leğen dibine vurularak tempo tutulur; bu oyuna bazı durumlarda erkekler de katılır. Silifke yöresinde oynanan oyunların teke oyunları içinde ayrı bir yeri vardır. Kadın erkek birlikte, kaşık çalarak oynanan bu oyunlara davul, keman ve klarnet gibi çalgılarla bir de okuyucu eşlik eder. Hem türkü, hem de oyun olan yayla yolları, keklik, portakal, tumbıllı ve Türkmen kızı, Silifke yöresi oyunlarının en tanınmış örnekleridir.

Paylaşın Bilgi Çoğalsın

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir