3 vardiya sistemi, bir grup işçinin, gün boyunca 8’er saat aralıklarla dönüşümlü olarak, aynı türde bir işi yapmasını belirleyen çalışma programıdır. 3 vardiyalı çalışma sistemi, genellikle tekrar eden görevlerin yerine getirildiği üretim ortamlarında yani fabrikalarda yaygındır. Üretim genellikle haftanın her günü gerçekleşir. Vardiyalı çalışma, insanlık tarihin kadar eskidir. Fakat bu sistem genellikle askerler ve denizcilerle sınırlıydı.
Öncelikle Ampulü icat ettiği için Thomas Edison‘a bir teşekkür borçluyuz. Bu buluştan önce vardiyalı çalışma sistemi üretim yapan firmalar için söz konusu bile değildi. Yada gaz lambası ışığı altında çalışma, üretim yapma çok nadir görülen bir şeydi. Elektrik Ampulünün icadıyla birlikte insanların geceleri aydınlandı. Bu durum doğal olarak sosyal hayatın yanında çalışma hayatına da yansıdı. Fabrikaların gece aydınlatılması daha uzun süreler çalışma manasına geliyordu.
3 Vardiya Sistemi Tarihi
1800’lerin sonlarında sanayiciler kısa sürede vardiya çalışmalarının faydalarını fark etti. Üretim çalışmaları kesintisiz devam ettiği takdirde fabrika ekipmanları tamamen kullanılabilirdi. Üretim ve kârlar maksimize edilecekti. Çelik fabrikaları ve demir döküm haneleri gibi fabrikalarda mesainin bitmesi ile birlikte fırınların söndürülmesi ve mesainin başlamasıyla fırınların yeniden yakılması oldukça pahalı ve verimsiz olduğu oldukça açıktı. İlk 3 vardiya sistemi Amerika’daki demir-çelik döküm hanelerinde başladı.
1900’lü yılların başında Henry Ford, yükselen otomobil pazarının talebini karşılamak için otomobil endüstrisinde 3 vardiya sitemine geçiş yaptı.
Birinci ve İkinci Dünya Savaşları sırasında silah ve mermi fabrikaları savaşa yardımcı olmak için 3 vardiya sistemine geçiş yaptı.
İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra 3 vardiya çalışmaları birçok sektörde hızla büyümeye başlamıştır. Fabrikaların yanında, birçok farklı üretim tesisi, gıda ve hizmet endüstrisi de 24 saat boyunca çalışmaya geçiş yaptı. Her gün 24 saat açık olarak gördüğümüz benzin istasyonları 3 vardiya sistemi ile çalışmaktadır. Hizmet sektöründe Vardiya işçilerini kullanan ve en hızlı büyüyen sektör “Çağrı Merkezi” sektörü olarak görülmektedir.
3 vardiya sistemi saatleri
Sabah vardiyası: 1. vardiya
Sekiz saat vardiya için 07: 00-15: 00 arasında gerçekleşir.
Akşam vardiyası: 2. vardiya
Sekiz saatlik vardiya için 15: 00-23: 00 saatleri arasında gerçekleşir.
Gece vardiyası: 3. vardiya
Sekiz saatlik vardiya için 23:00 ile 07:00 arasında gerçekleşir.
3 vardiya sistemi sorunları
Tüm vardiyalı işçiler uyku sorunlarından muzdarip değildir. Fakat gece ve dönen vardiyalı işçilerin yaklaşık% 10’unda bir uyku bozukluğu olduğu düşünülmektedir
Vardiya işçilerinin kabaca % 25-30’u, aşırı uykulu olma veya uykusuzluk gibi bozukluk belirtileri yaşar.
Vardiyalı çalışma ayrıca fiziksel ve zihinsel sağlık, performans ve güvenlikle ilgili ek sorunlarla da bağlantılıdır.
Vardiyalı çalışanın, uykuyu iyileştirmek ve programları yönetmek için mümkün olan en iyi uyku ve sağlığa olanak tanımak için özel teknikler öğrenmesi önemlidir.