Evangelista Torricelli (1608 – 1647) yetenekli bir İtalyan fizikçi ve matematikçiydi. Sürekli vakum tüpünü yapan ilk kişi oldu ve barometreyi icat etti. Mükemmel bir matematikçi olarak geometri alanındaki çalışmaları, on yedinci yüzyılın ortalarında integral kalkülüsün keşfine yardımcı oldu. Aynı zamanda kaliteli teleskoplar ve mikroskoplar yapan yetenekli bir mercek ustası idi. Bir basınç birimi olan torr (sembol: Torr) onuruna adlandırılmıştır.
Evangelista Torricelli Hayatı
Evangelista Torricelli 15 Ekim 1608’de Roma’da bir tekstil işçisi olan Gaspare Ruberti ve Caterina Angetti ‘nin üç erkek çocuğunun ilki olarak dünyaya geldi. Ebeveynlerinin mütevazı bir hayatı vardı. Evangelista, Faenza’da amcası Brother Jacopo tarafından eğitildi. Evangelista daha sonra 1624’te matematik ve felsefe okudu. Okulunda büyük yetenek göstererek, 1626 yılında, Benedetto Castelli’nin yönetimindeki matematik, hidrolik, mekanik ve astronomi ile ilgili daha ileri çalışmalar yapmak için Roma’ya gönderildi.
Evangelista Torricelli Kariyeri
Torricelli, Galileo Galilei’nin astronomi çalışmalarının hayranı oldu ve onunla mektuplaşmaya başladı. Ancak Galileo’nun Katolik Kilisesi’yle çatışması nedeniyle, Torricelli astronomi yerine matematiğe odaklanmaya karar verdi.
1633’te Torricelli, dokuz yıl boyunca Galileo‘nun yanında tuttuğu arkadaşı Giovani Ciampoli’ye sekreter olarak atandı. Bu süre zarfında 1644’te yayımlanacak olan “Opera Geometrica” için yaptığı çalışmalarının çoğunu tamamladı. Castelli ‘nin tavsiyesi üzerine Galileo, Toricelli ‘yi Tuscany ‘ye davet etti.
Torricelli, Galileo’nun hayatının son birkaç ayında, 1641’de Galileo’nun asistanı oldu. 1642’de, Galileo’nun ölümü nedeniyle onun yerine atandı ve Toskana’nın Grandükü II. Ferdinando nun saray matematikçisi oldu. Bu pozisyon ona Floransa’da bulunan Medici sarayında konaklama ve iyi bir maaş sağladı. Torricelli ölümüne kadar bu mevkiide görev yaptı.
Evangelista Torricelli Bilime Yaptığı Katkılar ve Başarıları
Torricelli, matematikte geliştirmeler yaptı ve Bonaventura Cavalieri’nin “bölünmezlik teorisi” ni geliştirerek bu teoriyi kavisli bölünmezleri kapsayacak şekilde genişletti. Sikloidin bölgelerini ve ağırlık merkezini hesapladı. Onun bulguları, yüzyılda Isaac Newton ve Gottfried Leibniz tarafından bağımsız olarak keşfedilen integral kalkülüsün temelini oluşturdu. 1644’te üç bölümlük Opera Geometrica (Geometric Works) çalışmasını yayınladı.
Akışkanlar dinamiğinde “Torricelli teoremi” ni keşfetti. Bir açıklıktan sıvı akışının, sıvının yüksekliğinin karekökü ile orantılı olduğunu belirtti. Sonsuz yüzey alanına, fakat sınırlı bir hacme sahip olan “Torricelli trompeti” olarak adlandırılan geometrik figürün özelliklerini inceledi.
Torricelli ayrıca, mermilerin parabolik hareketini inceleyerek, herhangi bir açıdan fırlatılan mermiler için bir teori ortaya koydu. Hesaplamalarını pratik kullanıma soktu, topçulara sayısal tablolar verdi, böylece her bir gerekli aralık için silahların olması gereken doğru yüksekliklerini hesapladı.
Buluşlarının en önemlisi, su pompalarının maksimum emme yeteneklerini araştırırken tasarladığı civa barometresiydi. Torricelli, ağır ve daha ağır sıvıları kullanarak deneyler gerçekleştirdi, bu da kabaca bir metre uzunluğunda bir cam tüp ile cıva kullanılarak sürdürülebilir bir vakum oluşturan bir deneyle sonuçlandı. Bu deney barometrenin gelişmesine yol açtı.
Mükemmel bir alet üreticisi olan Torricelli temel mercekleri ile zamanının en iyi teleskop ve mikroskoplarından bazılarını üretti.
Torricelli Deneyi
Normal şartlarda (0 C° ve denizden yükseklik sıfır ) bir ucu kapalı 1m uzunlunda cam boruyu civa ile doldurarak ters çevirip civa ile dolu çanağa batırıyor. Civanın çanağa tamamen boşalmamasının nedeni açık hava basıncının borudaki basıncı dengelemesidir. Buna göre civa yüksekliği borunun genişliği ile ilgili değildir.
Evangelista Torricelli’nin Ölümü:
Torricelli Floransa’da, ressam Salvatore Rosa, Hellenist Carlo Dati ve hidrolik mühendisi Andrea Arighetti ile arkadaş oldu ve ne yazık ki sergilenemeyen bir takım komediler yazdı.
Torricelli 25 Ekim 1647’de tifo hastalığından 39 yaşında Floransa’da öldü ve San Lorenzo Bazilikası’na gömüldü.