Yazı kim tarafından ne zaman icat edildi?
Genel olarak dilin doğru yazılmasının bağımsız olarak en az iki ve muhtemelen daha eski uygarlıklarda tasarlandığı ve geliştirildiği kabul edilir.
M.Ö. 30 – 45 bin yılında yaşayan insanlar (Cro-Magnon), düşüncelerini, günlük yaşamla ilgili kavramları ifade etmek için kayaların ve mağara duvarlarının üzerine resimler yapmayı öğrendiler. Bu resimler bir dili anlatma yolu oldu. Bunlara ilk yazı dili denilebilir, çünkü bazı durumlarda, sadece hayvanların ve insanların resimleri olmaktan ziyade bir hikayeyi (belirli olayların meydana geldiği bir avlanma hikayesini) anlatmaktadırlar. Son Buzul Çağı’nda yaşayan atların, bizonların ve boğaların resimlerini içeren mağaralar, İspanya’nın Altamira, ve Fransa’nın Lascaux yörelerinde ortaya çıkarıldı.
Mağara yazıları
Bu resimlerin yazıya dönüşebilmeleri için aradan yüzyıllarca yıl geçmesi gerekti. M.Ö. 20 bin ve 6500 yılları arasında insanlar, yumuşak taş ve kemikleri kullanmaya başladılar. Fransa’nın İspanya sınırına yakın bölgesindeki Ariege yöresinde bir mağarada, çizildikten sonra kırmızı ve siyaha boyanmış geometrik şekiller bulundu. Afrika’nın çeşitli kesimlerinde bulunan üzerleri çizilmiş kemikler, kuşkusuz bir dönemin belgeleriydi.
Çivi Yazısı
Mezopotamya’daki kentlerin yükselişi ve bölgede eksik olan kaynak ihtiyacı, uzun mesafeli ticareti geliştirdi ve bununla birlikte şehirler ya da bölgeler arasında iletişim kurabilme ihtiyacı ortaya çıktı. Sümerler ticaretin gerektirdiği uzun mesafeli iletişim aracı olarak yazıyı icat etti.
İlk yazı türü olan çivi yazısı, taşların üzerine resimler ya da harfler ile özel bir teknikle yazılır. Çivi yazısını ilk bulan Sümerler olmuş fakat daha sonra Mezopotamya’ya gelip yerleşenler tarafından da kullanmıştır. Ayrıca Mezopotamya dışındaki kavimlerin Asurlular, Hititler ve İranlılar tarafından da kullanıldığı anlaşılmıştır. 5000 sene önce çivi yazısıyla taşlar üzerine yazılan Hammurabi Kanunları günümüze kadar saklanabilmiştir.
Yazılabilen ilk dil
Yazmanın en eski biçimi, nesnelerin temsil edildiği semboller oldu. Kayıt altına alınanlar, tapınaklarda kurban edilecek kaç koyuna ihtiyaç duyulduğu, hangi tür tahılların hangi hedefe gittiği gibi şeyleri hatırlamada yardımcı oldu. Bu piktograflar ıslak kilin kurutulması ile elde edilen tabletlere yazılıyordu. Bu tabletler ticaretin resmi kayıtları haline geldi.
Sümerce, yazıya dökülebilen ilk dil oldu fakat belirli bir alfabesi yoktu. Basit resimler halinde yazılan Sümerce metinlere Irak’ ta, Basra Körfezi’nin yakınlarında rastlandı. Bu metinler, M.Ö. 3500 yılından kalmaydı. Sümerler, çivi şeklinde ve üçgen iz bırakan bir aygıtla, balçık ve kil kabakalarından yaptıkları plakalar üzerine yazılarını yazdılar. Sonra bu küçük tabletler, güneşin altında pişirilerek kurutuldu. Binlercesi, en küçük bir hasar görmeden günümüze kadar ulaşabildi. Bunlardan bazılarında, Sümer din adamlarının ekonomik işlevlerini gösteren altın, kumaş ve inek listeleri vardı. Sümerlerin ekonomik etkinlikleri, çevrelerindeki Persleri. Babillileri ve Asurluları da çivi yazısını öğrenmeye itti.
Finansal işlemlerden veya eşya listelerinden daha karmaşık kavramları ifade etmek için daha ayrıntılı bir yazı sistemine ihtiyaç vardı ve bu yazı dili Sümer şehri Uruk’ta M.Ö. 3200 yılında geliştirildi. Sesleri temsil eden fonogramlar geliştirildi ve bu sesler Sümer halkının konuştuğu dildi.
Hiyeroglif yazıları
Mısır’da belirli sembollerin belirli sözcükleri ve sesleri simgelediği hiyeroglif yazıları, M.Ö. 3000 yılından itibaren kullanılmaya başlandı. Düşünceler ya da öyküler, resimlerle yazılan bir tür steno tekniğiyle anlatılıyordu. Örneğin gövdesi olmayan bir çift bacak, “gitmek” sözcüğünü simgeliyordu. Başsız iki göz, “görmek”, kapalı bir çift göz de “ağlamak” anlamındaydı. Mısırlılar, papirüsü bulduktan sonra, hiyeroglif alfabesindeki şekilleri de kalemle ya da fırçayla yazılabilecek şekilde değiştirdiler. M.Ö. 700 yılında hiyeroglif yazısı üçüncü evrimini gerçekleştirdi ve ortaya çıkan son biçim; modern Arap alfabesinin de temelini oluşturdu.