Değişik renklerde pişirilmiş sert toprak, taş, cam ve mermer parçalarının harçla duvar, taban gibi yerlere belirli bir desen veya şekil hâlinde tesbit edilmesiyle elde edilen yüzey işleme usûlü. Önceleri çizgiler hâlinde işlenen mozaik, sonradan insan ve hayvan resimlerini çizmede bir usûl olarak kullanıldı. Günümüzde pekçok insan, hayvan ve ağaç resimleri yapılmış târihî mozaik işlemeler vardır.
Bilinen en eski mozaik M.Ö. 8. yüzyıldan kalma olup çakıl taşlarından yapılmıştır. Yunanlılar, M.Ö. 5.
yüzyılda bu tekniği daha da geliştirip, siyah, beyaz ve grinin tonlarındaki çakıl taşlarıyla zemin ve yol
döşemeleri yaptılar. M.Ö. 4. yüzyılda ise, daha değişik desenler yapabilmek için kırmızı ve yeşile
boyanmış çakıl taşlarını kullandılar.
Mozaik sanatında cam eski Yunan döneminde kullanılmaya başlandı ve bütün Bizans dönemi boyunca
bu tekniğin en önemli malzemesi oldu. Camı her renkte îmâl etmek mümkün olduğundan sanatçının
kullanabileceği renk çeşidi de boldu. Hıristiyanlığın ilk zamanlarında camın üstüne metal varak
kaplanarak altın ve gümüş tessera yapılması keşfedildi. Bu ayna cam, ışığın çok daha kesif şekilde
yansıtılmasını sağladı. Özellikle altın, Bizans döneminin titrek ışıklı mozaiklerinin en tipik
özelliklerinden biri oldu.
Romalılar mozaikleri özellikle evlerinin yer döşemesinde yaygın olarak kullandılar. Bugün bu yer
döşemelerinin; İtalya’da Pompei, Herculaneum ve Ostia’da, Napoli Ulusal Arkeoloji Müzesinde ve
Türkiye’de Hatay Arkeoloji Müzesinde değerli örnekleri vardır. Roma mozaik sanatının en üstün
örnekleri ise İtalya Ravenna’daki S. Apollinare Nuova Kilisesi ve San Vitale Bazilikasında, İstanbul’da
Ayasofya, Fethiye ve Kariye camilerindedir.
Orta Amerika’daki bâzı ülkelerde de mozaik hayli gelişti. Hatta Meksikalı mücevherciler değerli taşlarla
mozaik işlemeleri ağaç, taş, deri gibi malzemeler üzerine kakmalar yaptılar. Bunları bıçak sapı, kalkan,
madalyon gibi yerlerde kullandılar. On dokuzuncu yüzyılda Avrupa’da mozaik sanatı yeniden canlandı
ve çok sayıda konut, serî üretimle elde edilen mozaik malzemeyle bezendi.
Günümüzde de banyolarda, binâların iç ve dışını kaplamada serî üretilen mozaikten faydalanılmaktadır.