Dünyanın yuvarlak olduğunu kim buldu

Dünyanın yuvarlak olduğunu söyleyen ilk kişi veya bilim adamı kimdir? Dünya’nın yuvarlak olduğu antik Yunanlılardan beri biliniyordu. Dünyanın yuvarlak olduğunun keşfedilmesi yaygın olarak Yunan filozof Pisagor’a atfedilmesine rağmen Aristo’nun fikirlerine ve teorilerine daha fazla önem verilmektedir. Magellan’ın heyecan verici coğrafi keşifleri ise teorileri gerçek kıldı.

Dünyanın yuvarlak olduğunu ispatlayan bilim adamları

Pisagor M.Ö 500 lü yıllarda dünyanın yuvarlak olduğu fikrini ortaya attı. Ay’ın yörüngesi boyunca hareketlerini ve Ay’ın son şeklini  gözlemleyerek Ay’ın yuvarlak olduğunu gösterdi. Pisagor “Ay yuvarlak ise Dünya’da yuvarlak olmalı” diye düşünüyordu. Pisagordan sonra  M.Ö. 430’da, Anaxagoras adlı bir adam güneş ve ay tutulmalarının gerçek sebebini belirledi ve ay tutulması sırasında Ay’ın Dünya üzerindeki gölgesinin şekli, Dünya’nın yuvarlak olduğunun kanıtı olarak kullanıldı.

M.Ö. 350 yıllarında, Aristo, Dünya’nın bir küre olduğunu ekvatordan uzaklaştıkça gökyüzünde görünen takımyıldızlarıyla ilgili yaptığı gözlemler, ufukta eğrilik bir geminin ufukta kayboluş biçimi gibi  kanıtlara dayanılarak dünyanın yuvarlak olduğunu açıkladı. Sonraki yüzlerce yıl boyunca Aristoyu takip eden diğer yunan filozofları Aristarchus ve Eratosthenes Dünya’nın büyüklüğünü ölçmekle ilgili çalışmalar yaptı.

Antik yunanda yapılan çalışmaların hepsi teoride kaldı.

9. yüzyıla gelindiğinde, müslüman bilim adamları Dünya’nın bir küre olduğunu biliyordu. Astronomi alimi İbn Hazm buna bir kanıt olarak, “Güneş ışınları her zaman yeryüzünde belirli bir noktaya dik düşer” diye tanımlamıştır. Bunun olanilmesi için Dünya’nın yuvarlak  şekilde olması gerekmektedir.

İbn Hazm’ın bu tespiti Galileo’dan yaklaşık 500 yıl önceydi. Müslüman astronomların hesaplamaları o kadar doğruydu ki, 9. yüzyılda, Dünya’nın çevresini 40.253.4km olarak hesapladılar. Bu sonuç günümüzdeki rakamdan 200 km daha azdır.

Coğrafi keşifler ve Sonuçları

Dünya’nın yuvarlak olduğunu fiilen kanıtlayan ilk kişi, Portekizli kaşif Ferdinand Magellan dır. Macellan ilk deniz yolculuğuna 1505 yılında, henüz 25 yaşındayken çıktı. Keşif seferlerine ise 1512’de başladı. Macellan’ın keşif gezisi dünya çevresinde yapılan ilk seyahat olarak tarihe geçti. Macellan Güney Amerika‘daki boğazdan geçerek Atlas ile Büyük Okyanus’u birleştiren bir deniz yolculuğu yaptı.

Bu yolculuk batıya yada doğuya gidildikçe saat farkları olduğu kavramını ortaya çıkardı. Öncelikle denizciler için uluslararası bir saat sisteminin gerekli olduğu tartışmalarını başlattı. Döndüklerinde, dikkatle tutulan seyir defterine rağmen seyir defterindeki tarih ile yola ilk çıktıkları yerdeki tarihlerin birbirini tutmadığını farkettiler. Günlerin uzunluğu arasındaki farkı hesaplayacak kadar kesin ölçüm yapabilen saatleri de yoktu. Zamanla ilgili bu yeni keşif büyük heyecan yarattı, özel bir heyet bu durumu ve keşfi anlatmak üzere Vatikan’a Papa’nın yanına yollandı.

Macellan bir çok keşif seferi yaptı. Baharat Adaları’nın ötesine giderek tüm meridyenlerden geçen ilk insanlardan olmayı başardı. Büyük Okyanus’a seferi esnasında okyanusu çok sakin gördüğü için “pasifik” ismini verdi. Ayrıca Güney Amerika’da keşfettiği boğaza  Magellan Boğazı ismi verildi.  Portekizli denizci Macellan, Büyük Okyanus’u aşan bir araştırma gezisi yapmış ilk insan olarak tarihe geçti.

Dünyayı dolaşmak üzere denize açılan 250 den falza denizci olduğu tahmin edilmektedir. Fakat bu denizcilerden sadece 18 tanesi çıktığı yolculuktan İspanya’ya geri dönebildi.

Macellan 1521 yılında Filipinler’deki Mactan Savaşı’nda son seferini tamamlayamadan öldü.