Dişli, sürükleyici milin dönel hareketini, sürüklenen mile değişmez hızla ileten bir sistemdir. Dönme hızını ya da dönme ekseninin yönünü önceden belirlenmiş verilere göre değiştirmek zorunluluğu olduğunda, sürekli hareketin bütün iletimlerinde dişliler kullanılır.
Bir milin dönme hareketi, bir zaman biriminde tur sayısı ve ekseniyle belirtilen açısal hızla nitelenir. Serbest bir mil, dönen bir mile pürüzsüz silindirlerle değerse, kayma ve sürtünme olmaması koşuluyla serbest mil, silindirlerin yarıçapları arasındaki orana ters orantılı bir hızla ve ters yönde döner.
Sürtünme ve kayma sakıncalarını önlemek için, yüzeylere belirli bir profil uyarınca diş açmak yeterlidir. Bu profil, XVIII. yy. matematikçilerinin uğraştıkları bir araştırma konusu oldu. General Poncelet, XIX. yy. başında ilk çözümü buldu. Silindir biçimindeki düz merdanelerin yüzeyine, boylamasına dişler açarak dişli çarklar elde etti. Daha sonra, apansız dönme yöntemine dayanan bir matematiksel kuram, iki tip profille sonuçlandırıldı: Episikloyit profil; daire açınımı. Yapımı daha kolay olan ve çok düşük sürtünme gösteren ikinci tip. günümüzde en yaygın olanıdır.
Altı tane dişli çeşidi vardır. Düz alın dişliler, paralel millerde kullanılır ve düz kenarlıdır. Konik dişliler, kesişen millerde görülür ve dişlerin yüzey düzlemlerinin ana doğruları mil eksenlerinin kesişme noktasından geçer. Eğrisel konik dişlilerde, eksenler kesişmez. Bu dişliler otomobil sanayisinde doğmuştur; motor hareketini arka köprüye ileterek karoseriyi alçaltma olanağı verir.
Sarmal dişlilerde, eğri çizgi halinde açılmış dişler, silindir biçiminde dişleri olan bir dizi küçük dişli gibi etki yapar ve doğrusal dişlerden daha yumuşak, daha yavaş ilerleyen bir geçme gösterir. Geçmeden doğan itiş yükü, bir büteyle ya da bakışımlı bir dişliyle dengelenir; böylece, okdişliler (çavuş dişli) elde edilir.
Sonsuz vida, sarmal dişlilerin özel bir halidir ve miller birbirine dik olur. Bunlar, büyük ölçüde hız küçültme olanağı verir.
Dişler bir başka dişlinin dişleri arasına girerek onları döndürür. Dişli, her türlü makinede kullanılan bir parçadır. Masa ve kol saatlerinde, yel değirmenlerinde, yumurta çarpıcılarında ve bisikletlerde birçok dişli vardır. Trenler, otomobiller ve uçaklarda, yakıtın yanmasıyle ortaya çıkan enerjinin tekerlekleri ya da pervaneleri çevirmesi dişlilerle sağlanır.
Bir güç kaynağı, bir dişli topluluğunu döndürür. Güç bir su türbininden, bir elektrik motorundan, ya da elle çalışan bir döndürme kolundan sağlanır. Bu güç, bir dişliyi döndürmekte kullanılır, bu dişli de bir başka dişliyi döndürür ve böylece hareket aktarılmış olur.
Kremayer dişliler, dönel hareket ile doğrusal hareketi karşılıklı olarak birbirine dönüştürür; zincir dişliler ise, birbirinden uzakta bulunan iki mili bağlar. Buna örnek olarak bisiklet dişlileri verilebilir.