Kürdan günümüzde modern insanların gelişiminden önceki az sayıdaki buluşlardan biridir. Bilim adamları insanlığın erken döneminde Neandertal’lerin dişlerini temizlemek için araç kullandığını ileri sürmektedir ayrıca, Avustralya Aborijinleri, tarih öncesi yerli Amerikalılar ve eski Mısırlılara ait kalıntılarda dişlerin temizlenmesi işleminin yapıldığına dair kanıtlar bulunmuştur.
Kürdanın İcadı ve Tarihi
Mezopotamyalılar, diş boşluklarını temiz tutmak için gümüş, bronz ve antik döneme ait çeşitli değerli metallerden yapılmış kürdanlar ve benzeri aletleri kullandılar. Ortaçağ döneminde, altın veya gümüş kürdan taşımak, soyluların kendilerini sıradan insanlardan ayırmalarının bir yolu oldu. Kürdan her zaman sıradan, toplu üretilen ve tek kullanımlık ahşap parçası değildi örneğin Kraliçe Elizabeth’e altı adet altın kürdan hediye olarak verilmişti. Hatta boynunda kürdanları bir gerdanlık gibi takarak poz verdiği bir portresi bile bulunmaktadır.
Bu arada, altın kürdan gibi lüks eşyalara gücü yetmeyenler kendi kürdan modalarını oluşturdular. Örneğin Romalılar, kuş tüyünden yapılmış süslü kürdanlar kullanmaktaydılar. Amerika kıtasında, yerli halklar geyik kemiklerinden kürdan yaptılar. Eski dönemlerde ahşap ıslandığında yıpranması, dayanıksız olması ve temiz görülmemesi nedenyiyle kürdan olarak kullanılmamaktaydı.
Dünyadaki diş karıştırma araçlarının her yerde kullanılması nedeniyle, kürdan imalatında uzmanlaşmış küçük işletmeler ortaya çıkmaya başladığında kürdan talebi de arttı. İlk toplu kürdan üretimini Charles Forster adlı Amerikalı girişimci başlattı.
Avrupa’da Kürdan
Avrupada kürdanların seri olarak üretilmesi Portekiz’deki Mondego Nehri Vadisi’ne kadar uzanmaktadır. Coimbra’nın küçük bir belediyesinde Mos-teiro de Lorvão manastırının 16. yüzyıl rahibeleri, dişlere kalıntı bırakan şekerlemeleri dişlerinden temizlemek için tek kullanımlık bir alet olarak kürdan yapmaya başlamışlardı. Yerli halk, çakı ile portakal ağacından el işi kürdan yapma konusunda uzmanlaştı.
Bölge, zamanla, en iyi kürdanların yapıldığı kürdan sektörünün dünyadaki başkenti olma unvanını kazanacaktı. Avrupanın heryerinden ve Amerikadan siparişler kısa süre içinde çoğaldı. Portekizliler özellikle “palitos especiales” adıyla anılan kürdanlarıyla ünlüdürler. ABD’de bazı satıcılar renkli selofanla kaplı kürdanlar ürettiler.
Charles Forster
Amerikalı girişimci Charles Forster, özellikle Güney Amerika’daki kürdanların yüksek kalitesinden etkilendi. Brezilya’da çalışırken, yerli halkın genellikle kusursuz dişleri olduğunu ve Portekiz’den ithal kürdanların kullanımının buna katkıda bulunduğunu fark etti. Amerikalı Benjamin Franklin Sturtevant’ın ayakkabı yapım makinesinden esinlenen Forster, günde milyonlarca kürdan üretebilecek benzer bir makina yaptı.
Forster kürdanları üretmişti fakat, Amerikalılar pek ilgi göstermediler. Sorun Amerikalıların yaşam tarzındaydı. Pek çok kişi kürdan satın almanın gereksiz bir masraf olduğunu düşünüyordu. Bu nedenle yaşam tarzını değiştirmek gerekiyordu. O güne kadar görülmemiş, alışılmadık pazarlama taktikleri uygulamaya başladı. Harvard’dan öğrencileri alarak restoranlarda kürdan dağıttırdı. Çok geçmeden, pek çok lokanta, ayağına gelen bu hizmetten hoşnut olmaya başladı. İnsanlar lokantada yemek yedikten sonra kürdan sormaya başladılar.
Forster, zamanla neredeyse tek başına ahşap kürdan için büyümekte olan bir pazar oluşturdu. 19. yüzyılın sonlarına doğru, her yıl milyarlarca kürdan kullanıldı. 1887’de, beş milyardan fazla kürdan satışı gerçekleşti ve Forster bunların yarısından çoğuna sahipti.