Tycho Brahe (1546-1601), güneş sistemi ve yerçekimi ile ilgili yeni bir anlayışın temellerini atmıştır. Olağanüstü bir karaktere sahip olmasının yanı sıra, Tycho, çalışmaları akranlarından çok daha iyi olan parlak bir astronomdu. Ay teorisi, o zamana kadar tasarlananların en iyisiydi ve o zamana kadar derlenmiş en iyi yıldız kataloğunu yaptı. Son derece titiz gözlemleri, yardımcısı Johannes Kepler‘in gezegenlerin eliptik yörüngelerde güneşin etrafında dolaştığını keşfetmesini sağlamıştır.
Çocukluğu ve İlk Yılları
Danimarka, Knudstrup’ta 1546’da doğan Tycho Brahe iki yaşında iken amcası Jørgen Brahe ve karısı Inger Oxe tarafından anne ve babası evde yokken kaçırıldı. Tycho’un amcası ve yengesi oldukça zengin bir aile idi fakat çocukları olmuyordu. Kaçırılma olayından sonra ebeveynleri, Tycho’nun amcası Jørgen’in mülklerine varis olması karşılığında durumu kabullendiler. Bundan sonra Tycho, yasal olarak amcası ve yengesi ile birlikte sanki kendi oğullarıymış gibi büyüdü.
Brahe ailesi güçlü ve militaristti. Aile geleneklerine göre, erkek çocukları, ailenin, Kralın ve Danimarka asilzadelerinin çıkarlarına hizmet eden savaşçılar olarak yetiştirilirdi. Ancak Tycho’un koruyucu annesi Inger, akademik geçmişi olan bir aileden gelmişti, Tycho’nun bir asker olamayacak kadar zeki olduğunu biliyordu ve kocasını Tycho’nun akademik eğitim alması konusunda ikna etti.
Tycho, altı ya da yedi yaşında klasik dilleri, matematiği ve Lutheran dinini öğrendiği bir gramer okulunda eğitimine başladı.
Üniversite ve Astronomi
Nisan 1559’da Tycho 12 yaşında iken Kopenhag Üniversitesi’ne girdi. Üç yıl boyunca genel klasik müfredatı okudu ve bu süre boyunca giderek astronomiye daha fazla merak duymaya başladı.
Tycho’nun astronomi konusundaki ilgisi, 21 Ağustos 1560 güneş tutulmasıyla başladı. Kopenhag’da gözlemlenen bu tutulmada güneşin yarısından azı kaplanmıştı. Tutulma Tycho’ya ilham verdi çünkü onun için muhteşem bir olaydı. Astronomlar tam olarak ne zaman olacağını tahmin etmişlerdi. Tycho resmen büyülenmişti ve bunun nasıl tahmin edilebileceğini öğrenmek istedi. Astronomi alanında önemli kişilen olarak nitelendirilen, Johannes de Sacrobosco’nun Küreler Üzerine, Peter Abian’ın Cosmografi’si ve Regiomantus’un Trigonometri’si gibi kitapları satın alarak okumaya başladı.
Astronomi aslında Tycho’nun matematik becerileri ve detayları hemen farkeden zekası için mükemmel bir alandı.
Almanya ve Bir Keşif
15 Mart 1515’te Tycho, Almanya’daki Leipzig Üniversitesi’ne girdi. Koruyucu ebeveynleri Tycho’un gelecekteki kariyerine yön vermesi için İyi eğitimli, yirmi yaşında bir danışman olan Anders Vedel’i görevlendirdi. Vedel, Tycho’un Kraliyet Mahkemesi’nde hukuk danışmanı olmasına karar vermişti. Bu nedenle Tycho Leipzig Üniversitesi’nde hukuk okumaya başladı.
Vedel, Tycho’yu hukuk eğitimi için zorladı ancak başarılı olmadı. Tycho gizlice astronomiye olabildiği kadar zaman ayırmaya devam etti.
Tycho, yumruk büyüklüğünde bir küre ve ip kullanılarak, hem Ptolemy hem de Nicolaus Copernicus’un çalışmalarında gezegen konumlarının tahmin edildiği tablolarının hiç de tatmin edici olmadığını keşfetti.
Tycho, 15 Ağustos 1563’te daha 16 yaşındayken, ilk astronomik gözlem kayıt defterini tutmaya başladı. Jupiter ve Satürn’ün yirmi yıllık birleşimini gözlemledi ve yine hem Kopernik‘in hem de Ptolemy’nin tahminlerindeki hataları not etti. Ptolemy’nin veri tablolarını kullanarak yapılan hesaplamaların ortaya çıkardığı bağlantı zamanlaması bir ay kadar yanlıştı!
Doğru gözlemlere dayanan, gezegen konumlarını gerçekten doğru tahmin etmek Tycho’un hedefi haline geldi.
1564 Nisan’ında, 17 yaşındaki Tycho, gözlem yapmak için bir cross staff adı verilen bir alet satın aldı. Cross staff o kadar büyüktü ki, süpervizörü Anders Vedel’in Tycho’nun astronomiye zaman ayırdığının farkında olmamasının imkanı yoktu. Fakat artık Tycho gökbilimin hayatının işi olduğuna karar vermişti. Ailesi tarafından öğrenilmesi artık umurunda bile değildi.
Danimarka’ya Dönüşü ve Miras Sorunu
Tycho, 1565 yazında, üvey babası Jørgen’in Tycho’yu yasal mirasçısı yapması için gerekli yasal işlemler için Danimarka’ya döndü. Ne yazık ki Jørgen İsveç ile başlayan bir savaş için göreve gitmek zorunda kaldı ve biraraya gelemediler. Jørgen, Danimarka Filo’nun Amiralliğine atandı ve savaş sırasında suya düştü, 1565 yazında zatürreden öldü. Tycho’nun Jørgen’in yasal mirasçısı olabilmesi için gerekli evraklar eksik kaldı ve Tycho üvey babasının mirasını alamadı. Mahkeme, her şeyin koruyucu annesi Inger’e bırakılmasına karar verdi. Üvey annesi öldüğü zaman ise Jørgen’in mirası bütün Brahe ailesi arasında paylaştırılacaktı.
Kesik Burun veya Burunsuz Tycho
Tycho 1566 yılının Nisan ayında, Tycho Almanya’ya geri döndü. Bir Aralık akşamı, kendisi gibi, Rostock Üniversitesi’nde okuyan bir başka Danimarkalı öğrenci ile tartışmaya girdi. Tartışmanın nedeni bilinmemektedir. Bazıları hangisinin daha iyi matematikçi olduğunu tartıştıklarını iddia ediyorlar, ama bu muhtemelen bu bir efsane. Şüphesiz alkol anlaşmazlığın bir parçasıydı çünkü Tycho yemek yemeyi ve içki içmeyi çok severdi.
Tartışma iyice alevlendikten sonra, iki öğrenci kılıçlı bir düelloyla karar verdiler. Düello, Tycho burnunun ön kısmını kaybetmesine ve alnında kalıcı bir yara izi kalmasına neden oldu. Bir yıl sonra Danimarka’ya döndü, burnunun şekil bozukluğunu gizlemek için metal parçalarıyla kendine brurn protezi yapmaya çalıştı. Hayatının geri kalanında ten rengi bir metal protez taktı.
Astronomi Ölçüm Aletleri
1567’nin sonunda Tycho tekrar Almanya ve İsviçre turu için Danimarka’dan ayrıldı. Şimdi 21 yaşındaydı.
1569 ilkbaharında, Augsburg’a geldi ve 14 ay boyunca yüksek hassasiyetli astronomik enstrümanlar yapmayı başardı. Onun tutkusu, doğru gözlemler yapmasına olanak tanıyan araçlar yapmasını sağladı.
Gerçek babası Otte Brahe’nin hasta olduğu haberi üzerine Tycho, Danimarka’ya döndü. Babası 1571’de öldü ve 23 yaşındaki Tycho’ya büyük bir miras bıraktı.
Tycho Brahe’in Bilime Katkıları
Teleskopsuz Astronomi gözlemleri yaptı. Galileo Galilei, 1609 yılında ilk kez bir teleskopla gök yüzünü inceledi. Ne yazık ki, Tycho bunu görecek kadar uzun yaşamadı. Tüm gözlemlerini, Avrupa’daki en iyi astronomik aletleri kullanarak çıplak gözle yaptı. Her ölçümünü açısal dakika olarak hatasız hale getirme tutkusunda başarılı olamamasına rağmen, birçok çalışması bu standardı karşıladı ve gözlemleri diğer astronomlardan beş kat daha doğruydu.
Çalışmaları ve Eserleri
Danimarka’ya dönünce (1571), Herridsvaddu manastırında çalışmalarını sürdürdü. Tycho, 11 Kasım 1572’de ilk önemli keşfini yaptı. Gökyüzündeki Venüs’ten daha parlak yeni bir ışık gördü. Diğer insanlar da yeni yıldızı gözlemlemelerine rağmen, Tycho bunun en kapsamlı çalışmasını yayınladı. 1572’de yeni gözlemlediği yıldız üstüne bir kitap yazdı: De Nova Stella Anni 1572 (1572 Yılının Yeni Yıldızı Üstüne).
Tycho’nun yeni yıldızı, bir yıl sonra çıplak gözle artık görünmeyene kadar yavaş yavaş soldu. Latin kelime nova hala aniden parıldayan yıldızlar için kullanılıyor. Artık Tycho’nun yeni yıldızının aslında bir süpernova olduğunu biliyoruz.
Tycho’un keşfi, Aristoteles’in dünya görüşünü çürüten bir başka kanıt oldu. Aristoteles Ay’ın ötesindeki göklerin mükemmel ve değişmez olduğunu söylemişti. Hipparchus, daha önce MÖ 134 yılında yeni bir yıldızın gözlemlenmesiyle Aristoteles’in görüşünü reddetmişti.
1574’te, Frederik II’nin isteğiyle Kopenhag üniversitesinde gökbilim dersleri vermeye başladı; 1575’te görevden ayrıldıysa da, Frederik II, Tycho Brahe’ye Hveen adasını bağışlayarak maaşa bağladı. Kral Tycho’yu gerçekleştirdiği bir diplomatik çalışma için ödüllendirdi ve ona 7.5 km2 bülüklüğündeki Danimarka Hveen adasını verdi. Bu adada, yaklaşık 1580 yılında Tycho, Urania, Astronomi Müzesi’nin adını taşıyan bir saray-gözlemevi olan Uraniborg’un yapımını tamamladı.
Kuyruklu Yıldızın Uzaklığını hespladı. 1577’deki Büyük Kuyrukluyıldız insanlar insanları korkutuyordu, çünkü kuyruklu yıldızların halk arasında kötü olarak algılanıyor ve dünyaya çarpma ihtimalinden korkuluyordu. Tycho, kuyruklu yıldızın pozisyonlarını 13 Kasım 1577 ve 26 Ocak 1578 arasında kaydetti.
Tycho, kuyruklu yıldızın dünyadan uzaklığını ölçmek için Hipparchus’un paralaks yöntemini kullanmıştır. Ne yazık ki, mesafeyi kısaltmak için yetersiz paralaks vardı, ama şunu söyledi:
Kuyruklu yıldız gezegenimizden ve aydan çok uzaktadır – en az altı kat daha uzakta. Bu, kuyruklu yıldızların yeryüzünün atmosferi içinde seyahat ettiği yönündeki yanlış fikri çürütmektedir. Kuyruklu yıldızın kuyruğu her zaman güneşten uzağı göstermektedir. Kuyruklu yıldızın yolu güneşle ilişkilidir, dünyayla değil.
Tycho’un adası oldukça rüzgarlıydı ve mükemmel bir durgunluğa sahip olmadıkça hiçbir zaman son derece hassas astronomik ölçümler yapamayacağını fark etti. Bir yeraltı rasathanesi yapmaya karar verdi ve 1581’de tamamladı. Tycho, Star Castle anlamına gelen yeraltı gözlemevi Stjerneborg’u kurdu.
Tycho şu anda bile birkaç astronomun eşleşebileceği bir ölçekte araştırmalar yaptı. Avrupa’nın en zengin bilim adamıydı ve Uraniborg’daki çalışması da Kral tarafından cömertçe desteklendi.
Kendisine en iyi astronomik enstrümanları inşa etmek için vasıflı işçiler kullandı ve Uraniborg ve Stjerneborg astronomi tapınaklarında öğrencilik yapmaya hevesli öğrenci sürülerini kendine çekti. Tycho Brahe, adasında sürdürdüğü yoğun çalışmalarla çevresine birçok öğrenci, bilim adamı topladı, prenslerin desteğini kazandı; ne var ki, dinin gereklerini yerine getirmek istememesi yüzünden dindarları karşısına aidi: 1588’de Frederik II’den sonra tahta çıkan Christian IV, Tycho Brahe’ye ödenen maaşı kesti.
Tycho Brahe, 1597’de adasındaki gözlemevinden ayrılarak Almanya’ya gitti. Rudolflinin verdiği yerde (Prag) çalışmalarını sürdürdü; Ay kuramına önemli düzeltmeler getirdi.
Yeni Yıldız Kataloğu; Kuyruklu yıldız’ın Tycho ve bilim için başka sonuçları oldu. Ptolemy’nin eski eserini değiştirmek için kendi yıldız kataloğunu yapma düşüncesiyle gözlem yapmaya başladı. Tycho, 1592’ye kadar 777 yıldızın pozisyonunu doğru bir şekilde kaydetti ve en sonunda 1,006 yıldız için veri topladı. Tycho’un kataloğu daha sonra Johannes Kepler tarafından yayınlandı
777 yıldız içeren bir katalog hazırlayan Tycho Brahe, kırılma olayını hesaba katan ilk gökbilimcidir. Ayrıca, öğrencisi Kepler’in daha sonra yapacağı çalışmaların ve buluşların temelinde, Tycho Brahe’nin görüş ve çalışmaları yatar.
Eşi ve Çocukları
25 yaşında Tycho ciddi bir sosyal suç işledi; aristokrat olmayan bir kadını seçti. Genç çiftin evlenmeleri yasadışıydı. Ancak, üç yıl birlikte yaşarlarsa ortaklıkları yasal bir evlilik olarak kabul edilecekti. Bunu yaptılar ve karı koca oldular. Tycho’nun karısı bir Lutheran papazının kızı Kirsten Hansen’di.
Tycho ve Kirsten’ın altı tanesi yetişkinliğe kadar hayatta kalan sekiz çocuğu oldu. Çift arasındaki evlilik biçimi, çocuklarının arstokrat ayrıcalıklarına sahip olamayacağı ve sıradan birer çocuk olduğu anlamına geliyordu. Çocukları, Tycho’nun mülklerine veya silahlarına mirasçı olamayacaklardı.
Danimarka’dan sürgün edilmesinin ardından Tycho ve ailesi Kutsal Roma İmparatoru Rudolph II yanına sığındı. Orada Tycho’un karısı ve çocukları soylu olarak kabul edildi.
Tycho’nun Tuhaf Ölümü
13 Ekim 1601’de Tycho, Prag’da bir ziyafete katıldı. Her zamanki gibi, bol miktarda içti ve yemek uzun süre devam etti. Tuvalete gitmek istedi ise de masayı terk etmedi – resmi yemek bitmeden masadan ayrılmanın nezaketsizlik olarak kabul edildiği bir dönemde yaşıyordu.
Tycho Brahe, Prag’da 24 Ekim 1601’de 54 yaşında öldü. Hastanın erken yaşta ölümüne kanındaki aşırı miktarda ürenin neden olduğu anlaşıldı. Bu durumun muhtemelen bir mesane patlaması ya da böbrek yetmezliği neden olduğu söylenmektedir. Tycho’nun kalıntılarının adli muayenesinin yapılmasını takiben 2012’de yayınlanan raporda Tycho’nun zehirlendiği iddialarının asılsız olduğu ortaya çıktı.
Tycho, Prag’ın Tyn Katedrali’nde büyük bir törenle gömüldü.