Renklerin ortaya çıkışı, renklerin tarihi
Renkleri oluşturan şey pigmentlerdir. Bir pigment, dalga boyu seçici emilimi sonucunda üzerine uygulandığı nesnenin rengini değiştiren bir maddedir. Tarih öncesi çağlardan beri renklendirme aracı olarak ocre ve demir oksitler gibi doğal olarak oluşan pigmentler kullanılmıştır. Arkeologlar, ilk insanların süslenmek için vücutlarını boyadıları ile ilgili kanıtları ortaya çıkarmıştır. Zambiya Lusaka yakınlarındaki Twin Rivers’daki bir mağarada 350.000 ila 400.000 yıl arasında olduğu düşünülen pigment ve boya öğütme ekipmanları bulunmuştur. Buradan anlaşılacağı gibi renkler tarih öncesi çağlardan beri biliinmekte ve kullanılmaktaydı.
Sanayi Devrimi öncesinde, sanat ve dekoratif kullanımlar için mevcut renk aralığı teknik açıdan sınırlıydı. Kullanılan pigmentlerin çoğu toprak, mineral veya biyolojik kökenli pigmentlerdi. Botanik malzemeler, hayvansal atıklar, böcekler ve yumuşakçalar gibi olağandışı kaynaklardan uzun işlemler sonucunda pigment elde edilebiliyordu. Kullanılabilecek pigment aralığı göz önüne alındığında, bazı renklerin çok maliyetli olması nedeniyle elde edilmesi imkansızdı. Mavi ve mor nadir olmasından dolayı sadece kraliyet soyu ve asilzadeler tarafından kullanılıyordu.
Mor Renk
Biyolojik pigmentlerin elde edilmesi genellikle zordu ve üretim detayları üreticiler tarafından gizli tutuldu. Tyrian Purple, birkaç çeşit Murex salyangozunun mukusundan yapılmış bir pigmentti. Kumaş boyası olarak kullanılan Tyrian Purple, M.Ö. 1200’de Fenikeliler tarafından icat edilmiştir. İstanbul’un 1453’de fethedilmesine kadar, Yunanlılar ve Romalılar tarafından üretilmeye devam edildi. Pigment pahalı ve üretmek için karmaşık bir süreç gerektiriyordu. Pigment ile renklendirilen ürünler güç ve zenginlik ile ilişkilendirildi. M.Ö. 4. yüzyılda yazan Yunan tarihçi Theopompus, ” Colophon’da (Küçük Asya’da) Kumaşı mor renge boyamanın bedeli, kumaşın ağırlığınca gümüşe eşdeğerdi. ” diye belirtmiştir.
Mavi Renk
Mineral pigmentler de uzun süren işlemler sonucunda elde ediliyordu. Derinlemesine zengin maviyi elde etmenin tek yolu, ultramarin olarak bilinen bir pigment üretmek için yarı kıymetli bir taş, lapis lazuli kullanarak yapıldı. Flaman ressamı Jan van Eyck, 15. yüzyılda, resimlerinde genellikle mavi renk kullanmıyordu. Portrenin mavi renklerle boyanması büyük bir lüks olarak kabul ediliyordu. Eğer biri mavi istese, ekstra ödeme yapmak zorundaydı. Van Eyck lapis kullandığında, hiçbir zaman diğer renklerle karıştırmadı. Onu saf bir biçimde, neredeyse dekoratif bir cila olarak uyguladı. Lapis lazuli’nin fiyatı, sanatçıları hem mineral (azurite, smalt) hem de biyolojik (indigo) daha ucuz renk pigmentlerini araştırmaya zorladı.
Kırmızı Renk
İspanya’nın 16. Yüzyılda Yeni Dünya’yı fethetmesi, Atlas Okyanusunun her iki yakasında insanlara yeni pigmentler ve renkler getirdi. Orta ve Güney Amerika’da bulunan bir parazit böcekten elde edilen bir boya ve pigment Carmine, Avrupa’da büyük bir statüye ve değere erişti. Hasat edilmiş, kurutulmuş ve ezilmiş kosineal böceklerden üretilen karmin (Parlak kırmızı), kumaş boya, gıda boyası, vücut boyası veya katı göl formunda hemen hemen her türlü boya veya kozmetikte halen kullanılmaktadır.
Diana Magaloni’ye göre, Florentine Codex kırmızı pigmentlerin çok çeşitli varyasyonlarını içeren çeşitli illüstrasyonlar içeriyor. Özellikle achiotl (açık kırmızı) durumunda, boya teknik analizinde, pigment katmanları çıplak gözle görülemezken, pigmentin çok katmanlı olduğu ortaya çıkar. Bu nedenle, birden fazla kat uygulama sürecinin gerçek rengin kendine göre daha belirgin olduğunu kanıtlıyor. Ayrıca, aynı pigmentin çeşitli tonlarını birbirinin üstüne katmanlama işlemi, Aztek sanatçılarının konunun yoğunluğunda değişiklikler yaratmalarını sağladı. Pigmentin cesur bir uygulaması, dikkat çeken ve izleyicinin gücünü öne süren konuya izleyicinin görsel ilgisini çeker. Daha zayıf bir pigment uygulaması az dikkat çeker ve daha az görsel güç sağlar. Bu, Aztek’lerin pigmentlerin yoğunluğunu güç ve yaşam fikri ile ilişkilendirdiğini göstermektedir.
Peru yerlileri, en azından M.Ö 700’den beri tekstil için cochineal boyalar üretiyorlardı, ancak Avrupalılar daha önce hiç bu rengi görmemişti. İspanyollar Aztek imparatorluğunu işgal ettiğinde bu renkten yeni ticaret fırsatı olarak çabucak istifade etmişlerdi. Carmine, bölgenin gümüşün yanında en değerli ikinci ihracat alanı oldu. Cochineal böcekten üretilen pigmentler Katolik kardinallere cübbelerini ve İngilizlere “Redcoats” ı ayırt edici üniformalarını verdi. Kırmızı renk pigmentinin gerçek kaynağı olan bu böcek, biyologların kaynağı keşfettikleri 18. yüzyıla kadar gizli tutuldu.
Karmin, Avrupa’da popüler iken, mavi, zenginlik ve statüyle bağlantılı olan özel bir renk olarak kaldı. 17. yüzyıl Hollandalı ustası Johannes Vermeer, canlı tablolarında karmina ve Hint sarısıyla birlikte lapis lazuli mavisini cömertçe kullandı.
Sentetik Pigmentler
Bilinen en eski pigmentler doğal minerallerdir. Doğal demir oksitler çeşitli renkler verir ve birçok Paleolitik ve Neolitik mağara boyasında bulunur. İki örnek, Kırmızı Ochre; susuz Fe2O3 ve hidratlı Sarı Ochre (Fe203.H20) içerir. Kömür, ya da karbon siyahı, aynı zamanda tarih öncesi çağlardan beri siyah bir pigment olarak kullanılmıştır.
İlk sentetik pigmentlerden ikisi beyaz kurşun (bazik kurşun karbonat, (PbCO3) 2Pb (OH) 2) ve mavi frit (Mısır Mavisi) idi. Kurşun, sirke (asetik asit, CH3COOH) ile CO2 varlığında birleştirilerek beyaz kurşun yapılmaktadır. Mavi renkli frit, kalsiyum bakır silikattır ve malachite gibi bakır cevheri ile camdan yapılmıştır. Bu pigmentler M.Ö. 2. binyıl gibi erken bir tarihte kullanılmıştır. Sentetik pigment serilerine daha sonraki premodern ilaveleri arasında vermilion, verdigris ve kurşun-kalay-sarı bulunur.
Endüstriyel ve Bilimsel Devrimler, sentetik pigmentlerin, üretim ve sanat için geniş bir alanda kullanılmasını sağladı. Lapis lazuli’nin masrafları nedeniyle, daha az masraflı mavi bir pigment bulmak için çok çaba harcandı.
Prusya mavisi, 1704’te kazara keşfedilen ilk modern sentetik pigmenttir. 19. yüzyılın başlarına kadar sentetik ve metalik mavi pigmentler, Fransız mültimarkası, sentetik bir lapis lazuli formu ve çeşitli Kobalt ve Cerulean mavilerinin formlarını içeren mavi renk aralığına eklenmiştir. 20. yüzyılın başında, organik kimyadaki gelişmeler Phthalo Blue’yu, ezici bir boyama gücü ile sentetik, organometalik bir pigment olarak renklerin arasına ekledi.
Renk bilimindeki keşifler yeni endüstriler, modada ve yiyecek endüstrisinde değişiklikler yarattı. Mauveine’in 1856’daki keşfi, geniş renk yelpazesinin kaynağı olan azo ve diazo bileşikleri gibi yüzlerce sentetik boyanın ve pigmentlerin geliştirilmesinde öncü oldu. Mauveine, 18 yaşındaki bir kimyager William Henry Perkin tarafından keşfedildi. Kimya endüstrisindeki bu keşif zenginleşmeye yol açtı. Genç bilim adamını takip eden organik kimyacılar birkaç yıl içinde, Alizarin Crimson’un üretiminde yeni bir sentez yapmışlardı. 19. yüzyılın sonuna dek, kırmızı, kırmızımsı, mavi ve mor renklerdeki tekstiller, boyalar ve diğer emtialar ekonomik hale geldi.
Kimyasal pigmentlerin ve boyaların geliştirilmesi, Almanya ve Kuzey Avrupa’daki diğer ülkelerin yeni bir endüstriyel refaha kavuşmasına yardımcı oldu, ancak başka yerlerde ekonomik dağılmaya ve düşüşe neden oldu. İspanya’nın eski Yeni Dünya imparatorluğunda, cochineal renklerin üretimi binlerce düşük ücretli işçi istihdam etti. Kokineal üretim üzerindeki İspanyol tekeli, Kurtuluş Savaşı ve diğer piyasa değişiklikleri üretimi bozan 19. yüzyılın başına kadar bir servete sahipti. Organik kimya ve Kimyagerler, karmin için ucuz ikameler yarattığında bir endüstri ve bir yaşam biçimi olan cochineal renk endüstrisi son buldu.
Endüstri Devrimi’nden önce birçok rengin adı pigmentin üretildiği yer ile biliniyordu. Mineraller ve killere dayanan pigmentler genellikle çıkarıldığı şehir veya bölgenin adını taşıyordu. Raw Sienna ve Burnt Sienna, İtalya’nın Siena kentinden geldi. Raw Umber ve Burnt Umber, Umbria’dan geldi. Bu pigmentler sentez yapmak için en kolay seçenekler arasındaydı. Kimyagerler orijinallerine dayanan ve orijinal maden cisimlerinden çıkarılan renklerden daha tutarlı olan modern renkler yarattılar. Ancak yer isimleri kaldı.
Tarihi ve kültürel olarak, birçok ünlü doğal pigment, sentetik pigmentlerle yer değiştirilirken, tarihi isimlerini korudu. Bazı durumlarda, popüler bir modern renge tarihsel bir ad verilmiş olduğundan, orijinal renk adı anlamı değiştirmiştir. Sözleşmeye göre, tarihsel bir pigmentin yerini alan çağdaş bir pigment karışımı, oluşan rengin bir renk tonunu çağırmasıyla gösterilir; ancak üreticiler bu ayrımı korumak konusunda daima dikkatli değildirler. Aşağıdaki örnekler, tarihi pigment isimlerinin değişen doğasını göstermektedir:
Hint Sarısı sadece mango yapraklarıyla beslenen sığırların idrarını toplayarak üretildi. 17. ve 18. yüzyıl Hollandalı ve Flaman ressamları parlaklık kalitesi nedeniyle onu genellikle güneş ışığını temsil etmek için kullandılar. Mango yaprakları sığırların beslenmesi açısından yetersiz olduğundan, Hint Sarı’sını hasat etmek nihayetinde insanlık dışı ilan edildi . Hint Sarı’sının modern renkleri sentetik pigmentlerden yapılır.
Aslen yarı kıymetli taş lapis lazuli yerine, alüminyum silikat ile kükürt impüriteleri içeren ucuz bir modern sentetik pigment French Ultramarine getirildi. Aynı zamanda, lapis lazuli’den üretilen tonlara verilen bir diğer isim olan Royal Blue, daha açık ve daha parlak bir renk belirtmek için gelişti ve genellikle Phthalo Blue ve titanyum dioksitten ya da ucuz sentetik mavi boyalardan karıştırıldı. Sentetik ultramarin kimyasal olarak lapis lazuli ile özdeş olduğundan, “renk” adı kullanılmaz. 1990’lı yıllarda tekstil ve hazır giyim endüstrisi tarafından da kabul edilen Fransız Mavisi, ultramarin için bir başka tarihi isim oldu ve mavi tarihsel pigment ile ortak bir özelliği olmayan bir mavi tonuna uygulandı.
Titian gibi eski usta ressamlar tarafından koyu kırmızı-turuncu rengi için tercih edilen toksik cıva bileşimi olan Vermilion, kadmiyum kırmızısı gibi çeşitli modern pigmentlerle renk paletinde değiştirildi. Orijinal Vermilion boya, güzel sanatlar ve sanat koruma uygulamaları için hala satın alınabilse de, hukuki sorumluluk sorunları nedeniyle az sayıda üretici bunu yapıyor. Az sayıdaki sanatçı satın alıyor, çünkü yerli pigmentleri ucuz, daha az toksik olan ve diğer pigmentlerle daha az reaktif olan modern pigmentlerle değiştirdi. Sonuç olarak, orijinal Vermilion neredeyse kullanılamıyor. Modern vermilion renkleri, orijinal Vermilion’tan ayırt etmek için Vermilion Hue olarak belirlenmiştir.
Renklerin üretim ve endüstri standartları
Sentetik pigmentlerin geliştirilmesinden ve mineral pigmentlerin çıkarılmasına yönelik tekniklerin geliştirilmesinden önce, renk yığınları genellikle tutarsızdı. Modern bir renk endüstrisinin geliştirilmesiyle, üreticiler ve profesyoneller renkleri tanımlama, üretme, ölçme ve test etme için uluslararası standartlar oluşturmak için işbirliği yapmışlardır.
İlk kez 1905 yılında yayınlanan Munsell renk sistemi, renk ölçümü için objektif yöntemler sağlayan bir dizi renk modelinin temelini oluşturdu. Munsell sistemi, belirli bir renk türünün ve değerinin gri renkten farklı olduğunnu gösteren renk, değer (açıklık) ve kroma (renk saflığı) üç boyutlu bir renk sistemidir.
20. yüzyıl ortalarında, endüstride bu standartları yaratmak için uluslararası bir hareketin parçası olan pigment kimyası için standartlaştırılmış yöntemler mevcuttu. Uluslararası Standartlar Organizasyonu (ISO), pigmentlerin ve boyaların üretimi için teknik standartlar geliştirir. ISO standartları çeşitli endüstriyel ve kimyasal özellikleri ve bunların nasıl test edileceğini tanımlar. Tüm pigmentlerle ilgili temel ISO standartları şöyledir:
ISO-787 Pigmentler ve yayıcılar için genel test yöntemleri.
ISO-8780 Dağılım özelliklerinin değerlendirilmesi için dispersiyon yöntemleri.
Diğer ISO standartları, ultramarin pigmentleri, titanyum dioksit, demir oksit pigmentleri ve benzeri gibi kimyasal bileşimlerine dayanılarak belirli sınıflara veya pigment kategorilerine ilişkindir.
Birçok boya, mürekkep, tekstil, plastik ve renk üreticisi, belirli renkleri üretirken kullandıkları pigmentleri tanımlamak için bir standart olarak Renk İndeks Uluslararası (CII) ‘yi gönüllü olarak kabul ettiler. İlk olarak 1925 yılında basılan ve şimdi Boyalar ve Renkliler Derneği (Birleşik Krallık) ve Amerikan Tekstil Chemists and Colorists Birliği (ABD) tarafından ortaklaşa olarak web sitesinde yayınlanan bu indeks, renklendiriciler üzerindeki güvenilir referans olarak uluslararası kabul görür. 13.000’den fazla jenerik renk endeksi adı altında 27.000’den fazla ürünü kapsar.
CII şemasında, her pigmentin tescilli ve tarihi isimler olmaksızın kimyasal olarak tanımlayan genel bir indeks numarası vardır. Örneğin, Phthalocyanine Blue BN, 1930’lu yıllarda keşfedilmesinden beri çeşitli genel ve tescilli isimlerle bilinmektedir. Avrupa’nın çoğunda ftalosiyanin mavisi Helio Blue olarak bilinir veya Winsor Blue gibi tescilli bir isimle daha iyi bilinir. Bir Amerikan boya üreticisi olan Grumbacher, bir marka olarak alternatif yazım (Thanos Blue) kaydetti. Color Index International, üreticilerin ve tüketicilerin belirli bir renk ürününde kullanılan pigmenti (veya boyayı) tanımlayabilmesi için tüm bu çelişkili tarihi, genel ve tescilli isimleri giderir. CII’de, tüm ftalosiyanin mavisi pigmentleri PB15 veya PB16 olarak genel bir renk indeksi numarası ile, pigment mavisi 15 ve pigment mavi 16 için kısa olarak belirlenmiştir; bu iki sayı biraz daha yeşilimsi veya kırmızımsı mavi üreten moleküler yapıda hafif değişiklikler yansıtıyor.
Renk örnekleri
Renk örnekleri renkleri doğru bir biçimde iletmek için kullanılır. Baskı, bilgisayar, plastik ve tekstil gibi farklı ortamlar için farklı renk örnekleri kullanılır. Genellikle, en geniş renk tonunu sunan ortam farklı ortamlar arasında yaygın olarak kullanılır.
Baskılı örnekler
Renk tonlarında baskılı renk örnekleri sağlayan birçok referans standartları vardır. PANTONE, RAL, Munsell vb., Baskı, plastikler ve tekstil gibi farklı ortamlardaki renk iletişiminde yaygın olarak kullanılan standartlardır.
Plastik örnekler
Plastiklerin renkli masterbatches ve pigmentleri üreten şirketler, enjeksiyon kalıplı renk yongalarında plastik renk örnekleri sunuyor. Bu renk yongaları, spesifik plastik ürünler için renk seçmek ve seçmek için tasarımcıya veya müşteriye verilir.
Plastik renk örnekleri inci, metalik, floresan, ışıltı, mozaik vb. Gibi çeşitli özel efektlerde bulunur. Bununla birlikte, bu efektlerin baskı ve bilgisayar ekranı gibi diğer ortamlarda çoğaltılması zordur. çeşitli özel efektleri içeren 3D modelleme ile web sitesinde plastik örnekler hazırladıklarını açıkladı.
Bilgisayar örnekleri
Saf pigmentler, ışığı çok spesifik bir şekilde yansıtır; bu da, bir bilgisayar ekranındaki ayrı ışık yayıcıları tarafından tam olarak çoğaltılamaz. Bununla birlikte, pigmentlerin dikkatli ölçümleri yapılarak yakından yakınlaştırmalar yapılabilir. Munsell Renk Sistemi, eksik olanın iyi bir kavramsal açıklaması sağlar. Munsell üç boyutlu bir renk ölçümü sağlayan bir sistem geliştirdi: ton, değer (veya açıklık) ve krom. Bilgisayar ekranları genel olarak pek çok pigmentin gerçek kromasını gösterebilir, ancak ton ve açıklık göreli doğrulukla çoğaltılabilir. Bununla birlikte, bir bilgisayar ekranının gama değeri referans değerinden saptığında, ton da sistematik olarak önyargılıdır.
Aşağıdaki yaklaşımlar sRGB renk alanını kullanarak bir görüntüleme aygıtını gama 2.2 olarak varsaymaktadır. Bir görüntüleme aygıtı bu standartlardan saparsa, bu renk örnekleri o kadar az doğru olur. Renk Örnekleri, bir bilgisayar ekranında izlemek için Lab renk alanından sRGB renk alanına çevrilen çok sayıda tek pigmentli suluboya boyasının ortalama ölçümlerini temel alır. Farklı markalar ve aynı pigmentin bir sürü rengi değişebilir. Ayrıca, pigmentlerin, renk görünümünü kaynak aydınlatmanın spektrumuna bağlı olarak metamerizm diye adlandırılan özellikten büyük ölçüde değiştirecek kendi içinde karmaşık yansıtma spektrumları vardır. Pigment örneklerinin ortalamalı ölçümleri, sadece belirli bir aydınlatma kaynağı altında gerçek görünüşlerinin yaklaşıklarını verir. Bilgisayar ekran sistemleri, aydınlatma kaynaklarının korelasyonlu renk sıcaklığını öykünmek için kromatik adaptasyon dönüşümü olarak adlandırılan bir teknik kullanır ve orijinal olarak görülen karmaşık spektral kombinasyonları mükemmel bir şekilde üretemez. Çoğu durumda, bir pigmentin algılanan rengi bilgisayar ekranlarının gamından dışarıya düşer ve gerçek görünüşü yaklaşık olarak belirlemek için gamut haritalama adlı bir yöntem kullanılır. Gamut haritalama, dönüşümün ICC oluşturma amacında seçilen öncelik derecesine bağlı olarak ekrandaki rengi oluşturmak için açıklık, renk tonu veya doygunluk hassasiyetinden herhangi birini verir.
Biyolojik Pigmentler
Biyolojide, pigment, bitki veya hayvan hücrelerinin renkli herhangi bir materyalidir. Cilt, göz, kürk ve saç gibi birçok biyolojik yapı pigmentler (melanin gibi) içerir. Hayvan derisinin renklenmesi sıklıkla kromatofor adı verilen, ahtapot ve bukalemun gibi hayvanların hayvanın rengini değiştirmek için kontrol edebileceği uzmanlaşmış hücreler vasıtasıyla gelir. Birçok koşul, bitki, hayvan, bazı protista veya mantar hücrelerindeki pigmentlerin düzeylerini veya niteliğini etkiler. Örneğin, albinizm denilen bozukluk, hayvanlardaki melanin üretim seviyesini etkiler.
Organizmalarda pigmentasyon, kamuflaj, taklitçilik, aposematizm (uyarı), cinsel seçilim ve diğer sinyalleşme şekilleri, fotosentez (bitkilerde) ve güneş yanığından korunma gibi temel fiziksel amaçlar da dahil olmak üzere birçok biyolojik amaca hizmet eder.
Pigment rengi yapısal renginden, pigment renkleri tüm görüş açılarında aynı olduğu halde yapısal renk, genellikle çok tabakalı yapılardan dolayı seçici yansıma veya iridescence’in sonucudur. Örneğin, kelebek kanatları tipik olarak yapısal renk içerir, ancak birçok kelebeğin pigment içeren hücreleri de vardır.
Metal temelli pigmentler
Ana madde: İnorganik pigmentlerin listesi
Kadmiyum pigmentleri: kadmiyum sarısı, kadmiyum kırmızısı, kadmiyum yeşil, kadmiyum turuncu, kadmiyum sulfoselenid
Krom pigmentleri: krom sarı ve krom yeşil | viridiyen
Kobalt pigmentleri: kobalt menekşesi, kobalt mavisi, serülan mavisi, aureolin (kobalt sarı)
Bakır pigmentleri: Azurit, Han mor, Han mavisi, Mısır mavisi, Malakit, Paris yeşili, Ftalosiyanin Mavi BN, Ftalosiyanin Yeşil G, yuvarlak
Demir oksit pigmentleri: sanguine, caput mortuum, oksit kırmızı, kırmızı küre, Venedik kırmızı, Prusya mavisi
Kurşun pigmentleri: kurşun beyaz, cremnitz beyaz, Napoli sarı, kırmızı kurşun, kurşun-kalay sarı
Manganez pigmentler: manganlı menekşe
Civa pigmentleri: vermilion
Titanyum pigmentleri: titanyum sarı, titanyum bej, titanyum beyaz, titanyum siyahı
Çinko pigmentleri: çinko beyaz, çinko ferrit, çinko sarısı
Alüminyum pigment: Alüminyum tozu [24]
Diğer inorganik pigmentler
Karbon pigmentleri: karbon siyahı (asma kabuğu, lamba siyahı dahil), fildişi siyahı (kemik char)
Kil toprağı pigmentleri (demir oksitleri): sarı sar, çiğ sienna, yanmış sienna, çiğneme, yanmış numara.
Ultramarine pigmentler: ultramarine, ultramarine green shade
Biyolojik ve organik
Biyolojik kökenler: alizarin (sentezlenmiş), alizarin kızılötesi (sentezlenmiş), gamboge, kokineal kırmızı, gül balığı, indigo, Hint sarısı, Tyrian mor
Biyolojik olmayan organik: kinakridon, magenta, phthalo yeşil, phthalo mavi, pigment kırmızı 170, diarilid sarı